چکیده:
مقاله حاضر در پی تبیین نظام اخلاقی دین زرتشتی بر اساس متون اندرزی پهلوی است؛ متونی که بیانگر باورها و عقاید ایرانیان پیش از اسلام با صبغه زرتشتی است. بر اساس این گفتارها، میتوان گفت نظام اخلاقیای که از متون اندرزی پهلوی به دست میآید، شامل چهار شیوه مهم عملی است که در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی نمود یافته است که هر یک از این خصایص با یکدیگر رابطه متقابل و دوسویه دارد و پایبندی به یک ساختار و خصیصه، پایبندی به سایر صفات و خصایص را به همراه دارد؛ و تمام تلاش آنها رسیدن به یک نظام اخلاقی منسجم است که سعادت فردی و اجتماعی انسان را در دو جهان مینوی و گیتی تأمین و تضمین میکند.
خلاصه ماشینی:
"زیرا کشاورزی در دین زرتشتی بسیار محل توجه بوده، بهترین نوع ثواب به حساب میآمده و حتی بسیاری از اعیاد و جشنهای دین زرتشتی بر اساس کشاورزی چیده شده که در اثر کار و تلاش فرد زرتشتی شکل میگرفت و بستگی به امور کشاورزی داشت؛ هرچند بعدها این جشنها را به خود زرتشت نسبت دادهاند اما در حقیقت از یک طرف برای ترویج کشاورزی و از طرف دیگر برای حضور توانگران و تهیدستان در این جشنها و در نتیجه تجدید و تحکیم دوستیها بوده است (بویس، 1381: 58).
در دینکرد ششم آمده که دین کرفهگری است؛ خیم و خرد در دین است؛ جوهره دین بیگناهی است؛ دین بهترین خصایل همچون راستی، رادی، هنرمندی، کوشایی و میانجیگری را در بر میگیرد؛ به دین همیشه باید عمل کرد؛ و دین آن است که آدمی برای آفریدگان آسایش را طلب کند؛ دین گهواره پیمان است و بالاترین پیمان، انجام دادن کار ثواب است و گفتار و پندار و کردار نیک بزرگترین حد پیمان شمرده میشوند (Shaked, 1979: 88).
از ویژگیهایی که این دین بسیار برای آن ارزش قائل است و انجام دادن آن را سفارش کرده میتوان به پندپذیری و مشورت با بزرگان، خردورزی و دانایی، اعتقاد به کار و تلاش، اعتقاد به میانهروی، اعتقاد به بخت و تقدیر، دینمدار بودن، کار نیک کردن و غیره اشاره کرد که تمام اینها در چهار ساحت فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی قرار میگیرند و هدف آنها علاوه بر رعایت بهداشت روانی، سعادت و نجات شخص از جهان مادی و گیتی به جهان مینوی و رستگاری است."