چکیده:
پس از فروپاشی شوروی و انحلال پیمان ورشو، دلیلی برای تداوم حیات پیمان نظامی امنیتی ناتو به نظر نمی رسـید اما نیاز به تداوم حیات این پیمان با هدف توسعه هژمونی ایالات متحده و تقسیم هزینه آن سبب گسترش ناتو بـه سـمت شرق شد. در مسیر تسخیر مهمترین صحنه رقابت میان قدرت ها، آسیای مرکزی و تامین امنیت مسیر انتقال انرژی اسـت . با توجه به اینکه ایران در موقعیت ژئوپولیتیکی بسیار حساسی واقع شده است و ربط دهنده دریای خزر با خلیج فارس و دریای عمان است و در دوران جنگ جهانی دوم هم پل پیروزی نام گرفت بنابراین چشم پوشی از ایران بعنوان یکـی از قطب های ژئوپولیتیک منطقه غیر ممکن به نظر می رسد. بنابراین ایالات متحده و ناتو در یک حرکت همـسو در تـلاش برای گسترش دامنه نفوذ امنیتی این پیمان در جهان هستند. ما می توانیم شاهد حضور ناتو در افغانستان ، عـراق ، آسـیای مرکزی و ترکیه باشیم و در این زمان ایران می بایستی خود را با واقعیت این حضور تطبیق دهد. واضح است که تدوین سیاست درست در این راستا تامین منافع کشور است .
خلاصه ماشینی:
"حضور اخیر پیمان آتلانتیک شمالی در حوزه های مرزی و تعاملی عمده جمهوری اسـلامی ایـران کـه تحـت عنوان گسترش ناتو به شرق و کارکردهای جدیدی همچون مبارزه با تروریسم ، سلاح هـای کـشتار جمعـی و تامین امنیت انرژی ، پس از ١١ سپتامبر محسوس تر گردیده است ، ناتو و ایالات متحده و اکثریـت کـشورهای اتحادیه اروپا را طبق یک معادله تصنعی ژئوپولیتیک در همسایگی جمهوری اسلامی ایران قرار داده است .
عضویت ترکیه در ناتو، که همه عملیات هـای نـاتو در دهـه ٩٠، از جملـه حمـلات متعـدد انگلستان و ایالات متحده به عراق و حملات ناتو علیه یوگسلاوی و بدون توجه به مشروعیت یـا عـدم مـشروعیت حقوقی حملات مذکور، امکانات و پایگاه های خویش را به طور کامل در اختیار هم پیمانانش قرار داده است ؛ ایجاد مناطق ممنوعه پروازی در شمال و جنوب عراق که این همسایه غربی ایران را در آسـتانه تجزیـه قـرار داده اسـت ؛ و حملات مکرر به آن کشور توسط اعضای درجه اول ناتو، که بدون مجوز شورای امنیت و بدون توجیه حقوقی و بـه هر بهانه ای صورت گرفته است ، حضور نظامی تمام اعضای درجه اول ناتو در خلیج فارس و دریای عمان و پیمـان های دفاعی متعدد آنان با همسایگان جنوبی ایران ، و آغاز همکاری های نزدیک و در حال توسعه ناتو بـا کـشورهای مستقل مشترک المنافع در شمال ایران به ویژه روابط رو به گسترش نـاتو بـا جمهـوری آذربایجـان ، نمونـه هـایی از حضور نظامی آشکار و پنهان ناتو و اعضای درجه یک آن در امتداد مرزهای ایران می باشند که علاوه بر تنزل نقـش امنیتی کشورمان در منطقه ، امنیت ملی ، تمامیت ارضی و همبستگی اجتماعی جمهوری اسلامی ایران را با تهدیـدها و مخاطرات جدی مواجه ساخته است (شجاع ، ١٣٨٤)."