چکیده:
همزمان با وقوع انقلابهای مردمی در جهان عرب، تلاشهای شهروندان بحرین برای اصلاح ساختار سیاسی این کشور آغاز شد که خیزش گستردة مردمی در برابر نظام سیاسی حاکم بر این کشور را درپی داشت. این تلاشها که تاکنون بهطور پیوسته ادامه داشته، سبب شدهاند شماری از شهروندان این کشور جان خود را از دست بدهند؛ اما نظام سیاسی حاکم بر این کشور، تاکنون از پاسخ به درخواستهای مخالفان و معترضان امتناع ورزیده است. در سوی دیگر، کشورهای عربی و غربی نیز در سایة الزامات ژئوپلیتیکی، با حمایت از نظام پادشاهی حاکم بر بحرین، مانع از تحقق خواستههای انقلابیون این کشور شدهاند. این مقاله درصدد است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی اهمیت و وضعیت ژئوپلیتیکی بحرین، به تبیین نقش عوامل و بازیگران ژئوپلیتیکی در عدم تحقق دموکراسی در این کشور بپردازد. نتیجة بررسی نشان میدهد موقعیت ژئوپلیتیکی بحرین و ژئوپلیتیک انرژی، که سبب افزایش منزلت ژئوپلیتیکی بحرین شدهاند، توجه بازیگران منطقهای و بینالمللی را به این کشور درپی داشته است؛ اما ژئوپلیتیک شیعه سبب نگرانی آنها از تغییرات سیاسی در بحرین، و بهدنبال آن بهخطر افتادن منافع آنها شده است. ازاینرو، بهنظر میرسد این عوامل، ضمن حمایت از ثبات سیاسی و نظام سیاسی حاکم بر بحرین، مانع تحقق پویشهای دموکراسیخواهانه در این کشور شدهاند. همچنین رقابتهای ژئوپلیتیکی میان گروههای شیعه و سنی، سبب مقاومت گروههای سیاسی سنی در برابر استقرار دموکراسی در این کشور شده است.
خلاصه ماشینی:
"بخشی از مقاومت پادشاهی این کشور، در سرشت اقتدارگرایانة نظامهای پادشاهی نهفته است؛ اما مسائل داخلی بحرین، از جمله وزن گروههای سیاسی و مذهبی و تلاش همزمان آنها برای تسلط بر ساختار سیاسی کشور، بههمراه شرایط بینالمللی، از جمله حمایتهای بازیگران منطقهای و فرامنطقهای از آلخلیفه نیز نقش مؤثری در بقای این رژیم و امتناع آن از تن دادن به خواستههای مشروع شهروندان بحرین داشته است.
هر دو جمعیت، افزون بر اشتراکات فرهنگی، به آلسعود بهمثابه دشمن خود مینگرند؛ همچنین با حاکمان کشور خود سر سازگاری ندارند و سالهاست که تلاشهای متعدد و عمدتا دموکراتیکی را برای رهایی از سلطة آنان انجام دادهاند؛ با این تفاوت که در میان شیعیان عربستان، رگههایی هرچند کمرنگ از جداییطلبی یا الحاق به بحرین مشاهده میشود، اما شیعیان بحرین خواستار اصلاح نظام سیاسیاند، این امر نیز از آنجا ناشی میشود که شیعیان در عربستان یک اقلیت مذهبی، فرهنگی و جغرافیاییاند و با توجه به غلبة گفتمان سلفیگری، تنها در صورت استقلال میتوانند سرنوشت خود را بهدست گیرند؛ اما در بحرین، شیعیان اکثریت جمعیت را تشکیل میدهند.
نکتة قابل توجه آنکه در محور ژئوپلیتیکی غرب، بازیگران متعدد و حتی متضادی وجود دارند که طیف وسیعی از دولتهای غربی، رژیمهای پادشاهی عربی و گروههای تروریستی و الحادی را شامل میشوند که در مواردی، ارتباط و همسویی آنان بسیار مبهم و پیچیده است؛ اما در ژئوپلیتیک شیعه، بازیگران، روابط و اهداف آنها بهخوبی آشکار است و این امر امکان مواجهه و مقابله با آن را برای رقبا آسان کرده است."