چکیده:
در این مقاله عوامل موثر بر عرضه و تقاضای گاز طبیعی در ایران با استفاده از مدلARIMA٢ در دوره ١٣٨٦-١٣٥٥ ارزیابی می شود. کشش های کوتاه مدت درآمدی و قیمتی تقاضا برابر با ٠.٤٤و ٠.٠٨٤ ، کشش های بلند مدت درآمدی و قیمتی به ترتیب برابر با ٨.٨و ١.٦٨ و کشش های کوتاه مدت و بلند مدت عرضه گاز طبیعی نسبت به صادرات گاز طبیعی به ترتیب برابر با ٠.١٣ و ٠.٢٥ محاسبه شده است . با استفاده از مدل های برآورد شده در این مقاله طی سه سناریوی خوش بینانه ، حدمیانه و بدبینانه ، میزان عرضه و تقاضای گاز طبیعی در کشور در افق ١٤٠٤ پیش بینی شده است . بر اساس این پیش بینی در سناریوی اول ، عرضه و تقاضای گاز طبیعی به ترتیب رشد سالانه ای معادل ٤.٥ و ٣.٥ درصد، در سناریوی دوم به ترتیب برابر با ٣.٩و ٣.٦ درصد و در سناریوی سوم برابر با ٢.١ و ٣.٥١ درصد خواهند داشت . طبقه بندی JEL: Q٤١ ;Q٤٧
In this paper، the major variables affecting the supply and demand of natural gas in Iran are introduced and by using the OLS technique، the natural gas supply and demand models are estimated in the forms of ARIMA. Short term income and price elasticities are 0.44 and 0.084 and long -term income and price elasticities are 8.8 and 1.68 .The short -term and long term elasticities of natural gas supply to natural gas export are 0.13 and 0.25. Using the estimated models and in 3 scenarios، natural gas supply and demand are predicted for the year 2025. In the first scenario natural gas supply and demand growth rates will be 3.5 and 4.5 percent per yearly. In the second scenario the annual growth rate of natural gas supply and demand will be 3.9 and 3.6 percent، and، finally، in the third scenario، these growth rates will be 2.1 and 3.51 percent.
خلاصه ماشینی:
"به طور کلی عوامل کیفی و کمی متعددی بر تقاضای نفت خام و گاز طبیعی مؤثر است که مهمترین آنها عبارتند از؛ قیمت ، تولید ناخالص داخلی ، درآمد، قیمـت کـالای جانـشین ، رشد اقتصاد جهانی ، جمعیت ، گسترش زمینـه هـای تحقیـق و توسـعه ، وضـعیت بـازار، شرایط جوی ، درجه توسعه یافتگی اقتصاد، وجود کالاهای رقیب قابـل جانـشینی ، نـرخ ارز، قیمت انتظاری ، تعداد متقاضیان ، تجربیات گذشته از روند تغییرات درآمـد سـرانه و تولید ناخالص داخلی ، تکانه های غیر قابـل پـیش بینـی در بـازار، تـصمیم گیـری هـای اقتصادی ، تشکیل سرمایه در بخش نفت و گاز، میـزان یارانـه اختـصاص داده شـده از سوی دولت ها به بخش نفت و گاز و ...
بر اساس بررسی های انجام شده در موسسه مطالعات انرژی ٣ هزینه استخراج گاز طبیعی در ایران ، به شرح زیر محاسبه شده است : هزینه تولید گاز طبیعی از میادین همراه ٠,٠٢٥ دلار بر متر مکعب (٠,٦٥ دلار بر میلیون 1- Consumption 2- Production ٣- وزارت نفت – مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی – طرح جامع بیست ساله گاز طبیعی کـشور – فصل پنجم – جلد اول – ویرایش اول – پاییز ١٣٧٦ بی تی یو) هزینه تولید گاز طبیعی از میادین ٠,٠١٣٦ دلار بر مترمکعب (٠,٤٢ دلار بر میلیون مستقل گازی بی تی یو) در این تحقیق ابتدا این هزینه ها را با توجه به نرخ تـورم و نـرخ ارز در طـول دوره مورد بررسی (١٣٨٦-١٣٥٥) تعدیل کرده وسپس درصـدتولیدگازطبیعی کـشورازمیادین مستقل و میادین گازهمراه با نفت خام را نیز برای هر سال اعمال می کنیم ."