چکیده:
امروزه «جهانی شدن» به مفهوم عبور از دوران ثبات و تعادل در روندهای سیاسی و
اقتصادی به عصر سیال شدن جریان سرمایه، کالا، خدمات، نیروی تولید و اطلاعات، از
مرزهای سیاسی، جغرافیایی و ایدئولوژیک از مهمترین دغدغهها و دلمشغولیهای نخبگان
سیاسی جوامع مستقل (بویژه جهان سوم) شده است.
نقطه کانونی مفهوم جهانی شدن در شدت وابستگی متقابل جوامع مختلف است؛ به
قسمی که دلایل عمده چالشها و تغییرات در ابعاد گوناگون هر جامعه در مکانها و فضاهایی
بسیار دور از محیط اجتماعی جامعه مورد نظر رخ میدهد و در نتیجه، درجه حساسیت ملتها
در برابر تحولات برونمرزی بسیار افزایش مییابد و در این میان، حاکمیت دولتها همچون
گذشته قادر به مهار کردن پیامدهای آن نخواهد بود.
این مقاله با مروری اجمالی به فرایند جهانی شدن (و یا به تعبیر بدبینانه،
«جهانیسازی») معتقد است که اگر ابعاد جهانی شدن را به سه بعد فرهنگ، سیاست و اقتصاد
تقسیم، و جهانیشدن را از بعد «تهدید» و نه «فرصت» مطالعه کنیم، گستردهترین دگرگونیها و
مهمترین زلزله در بعد فرهنگ رخ میدهد و از این روی، تعین و حفظ هویتهای مستقل، بسیار
مشکل خواهد بود و در نتیجه «سیاستهای حمایتی» و اعمال حاکمیت در این بخش به لحاظ
هزینههای سنگین سیاسی و اقتصادی به نقطه صفر نزدیک خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"»[5] در این تعریف، اصل تغییر و تحول، سرشت روابط بینالملل را تشکیل میدهد، ثبات و تعادل، که شاخص نظم جهانی پس از جنگ دوم جهانی محسوب میشد، جای خود را به بیثباتی و عدم تعادل در روابط بینالمللی داده است و دست کم، اکنون که در مرحله گذار هستیم به نظر میآید، هیچ تعینی برای صورتبندی روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بینالمللی نمیتوان ترسیم کرد.
ظهور جامعه مدنی و شهروندی جهانی و فعالیت سازمانهای غیردولتی ملی و بینالمللی، شیوههای تصمیمگیری کشورها را هر چه بیشتر در معرض افکار عمومی قرار داده است[8] و گسترش حوزه نفوذ سازمان ملل متحد و ارکان حقوقی و سیاسی آن، حاکمیت مستقل کشورها را کمرنگ کرده و «اصل عدم مداخله» در امور دیگر کشورها را که پیشفرض روابط بینالملل بود، زیر سؤال برده است.
اگر جهانی شدن، خطمشی «دولت کینزی»[10] را به مفهوم دخالت دولت در امر تولید و مصرف و ایجاد ائتلاف بین بنگاههای تجاری، اصناف و اتحادیهها و مصرفکنندگان برای دستیابی به رفاه عمومی و عدالت اجتماعی بشدت تحت تأثیر قرار داده و سیاستهای حمایتی یا سوبسیدی را تضعیف کرده است، میتوان این حدس علمی را مطرح کرد که جهانی شدن از بعد فرهنگی یعنی پایان یارانه و طرحهای حمایتی برای رسانههای خودی و رفع موانع از سر راه رسانههای بیگانه است."