چکیده:
نگارنده در این مقاله ، ضمن معرفی یکی از نمونه های شعر مـذهبی، کـه در مـدح امـام هشـتم شیعیان (ع ) سروده شده است ، یعنی شعر «کوچه های خراسان » از زنده یـاد قیصـر امـین پـور بـه بررسی و تحلیل ساختاری آن شـعر در دو سـاحت شـکل و محتـوا –بـا الگوهـای نقـد نـو- میپردازد. نتیجه بررسی نگارنده این میشود که شاعر شکل مناسـبی بـرای مضـمون ، محتـوا، اندیشـه و ٧٣ عاطفه مورد نظر خود "انتخاب " کرده ، و با "ترکیب " مناسب عناصر مختلف موسیقی و زبـان ساده و زنده و صمیمی و تخیل تازه و گیرا به مضامین مدحی و معارف شیعی مورد نظر خـود شکلی محسوس ، عینی و "متوازن " بخشیده و در دو محور جانشینی و همنشـینی زبـان موفـق عمل کرده است .
خلاصه ماشینی:
"٢. ادبیات و تخیل شعر شعر مورد بحث در نوع ادبی غنایی با مضامین مدحی و وصفی سروده شده اسـت و از حیث قالب شعری جزو غزلهای نو به شمار میآید که در برخی ابیات در عین وصـف ، لحن خبری نیز به خود گرفته است ؛ این لحن گزارشی و خبری گاه بـه شـعریت شـعر ضربه میزند، اما هم چنانکه در هنر پیشکسوتان غزل فارسی بویژه سـعدی و حـافظ و ٨٢ مولوی دیده میشود، عناصر دیگری در اشعار ناب وجود دارد که آن نقـص ظـاهری را تدارک میکند؛ یعنی امور و عناصری که موجب خیالین شدن سخن میشود؛ از جملـه آنها وجود و حضور صور خیالی تازه و ابتکاری و بـه کـارگیری شـگردهای ادبـی بـه ٨٢ صورتی بدیع و بیسابقه (آشناییزدا و هنجارگریز) است که خود موجـب تشـخص در ٨٢ سبک سخنوری شاعر میگردد.
نتیجه گیری غزل «کوچه های خراسان » با استفاده از شکل و محتوای مناسـب و ایجـاد همـاهنگی و تناسب بین عناصر مختلف شعر، یکی از نمونه های موفق شعر آیینی و شعر رضـوی در دورة معاصر است ؛ به تعبیر دیگر، شاعر (قیصر امین پور) در بخش فرم یا شکل شعر بـا انتخاب موسیقی عروضی مناسب ، ردیف بلند و پیـام دار (تـو را مـی شناسـند) رعایـت تناسبات مختلف لفظی (تکرار صامتها و مصـوتها) و تناسـبات معنـوی (بـویژه تناسـب تضاد و تقابل و تناسب نظیر) و انتخاب زبان زنده و ساده و صمیمی و مدحی (با لحنی خطابی و گزارشی و خودمانی) و نیز استفاده از صـور خیـال تـازه و طبیعـی و حسـی (بویژه تشخیصهای زیبا و کنایه های قریب ) شعر خود را بدیع ، زیبا، عاطفی ، تصویری و متحرک و محسوس و در نهایت تأثیرگذار کرده است ؛ در عین حال ، ایـن شـکل بیـانی ٩٠ مناسب ، محمل و ظرف بیان و انتقال معارف و معانی متعددی در معرفی و شناخت امام (ع ) شده که در لابه لای آن مندرج است ."