چکیده:
چوگان یکی از انواع بازی هایی است که در گذشته در ایران رواج داشت و به عنوان نوعی ورزش شاهانه ، در دربار پادشاهان به آن مـیپرداختنـد. از ایـن ورزش ابتدا به منظور آموزش سوارکاری، تعلیم نظامی و تقویت و آمادهسـازی افراد برای رزم و نبرد بهره میبردند اما به تدریج ، جنبه تفریحی به خود گرفـت و در میان مردم نیز رواج یافت ؛ چنان که توجه به آن، در حـوزههـای مختلـف فرهنگ مردم مشاهده میشود. انواع نگارگریها و سازههایی که از گذشته به جا مانده، حـاکی از رواج ایـن ورزش در میـان مـردم اسـت . همچنـین در اشـعار شاعران نامدار نیز میتوان واژگان مربوط به چوگان را مشاهده کرد. سـعدی از شاعرانی است که در اشعار خود از چوگان، گـوی و تناسـب میـان آنهـا بهـره بسیاری برده است . نگاه به عناصر فرهنگ مردم در اشعار، زمینه نو و جذابی را برای برنامه سازی در رادیو و تلویزیون ایجاد میکند.
خلاصه ماشینی:
"اما دلیـل دیگـر را باید در سنت های ادبی جست ؛ از آغاز شعر فارسـی رفتـه رفتـه تشـبیهات و استعارات و تعابیر مربوط به این بازیها و قواعدشان در ذهن و زبـان شـاعران جا باز کرد چنان که شاعران بعدی حتی اگر خود چوگان، نرد و شطرنج نباخته بودند، به سبب تتبع در دواوین قدما - کـه نظـامی آن را جـزء لـوازم شـاعری برمیشمارد (چهار مقاله ، ٤٧:١٣٦٩) - با این تعابیر و اصطلاحات و اسـتعارات آشنا میشدند و در آثار خود به آنها مجال بروز میدادند.
در این بـاره سـندی در ترجمـه «تاریخ قم » در دست است که در آن شرح آمدن دو نفر از اعیان عـرب بـه نـام عبدالله و احوص به قم و اقامت شان در دهکدههای اطـراف شـهر ابرشـتجان و غارت دهکدهها به دست گروهی از دیلمیان ذکر شده است و اینکه این گـروه به طور معمول، در نوروز حمله میکردند، زیرا مـیدانسـتند کـه «در ایـن روز، مردم به کدو زدن و گوی بازی کردن مشغول باشـند».
(همان: ٦٤) در کتب قدیمی تاریخ ، لغت و قصص از دوران ساسانیان تا اواخر صفویه و زندیه موارد بیشماری ثبت شده است که نشان میدهد مردم ایران بـه بـازی و تماشای چوگان علاقه زیادی داشته اند.
1 در کتاب های قدیمی تاریخ ، لغت و قصص از دوران ساسانیان تا اواخـر صفویه و زندیه موارد بیشماری ثبت شده است که نشان میدهد مردم ایران به بازی و تماشای چوگان علاقه زیادی داشته اند."