چکیده:
این مقاله ، به بررسی ارتباط میان تراز تجاری غیرنفتی ایران و نرخ ارز حقیقی با استفاده از معادله تراز تجاری، بر مبنای الگـوی اصلاح شده رز و یلن و با به کارگیـری داده های سالانه ، طی دوره ١٣٩١-١٣٥٩ پرداخته است . ابتدا برای بررسی پایایی متغیرها از آزمون دیکی- فولر تعمیم یافته و برای بررسی صحت نتایج آزمون دیکی- فولر، آزمون شکست ساختاری پرون انجام شده است ، همچنین به منظور تعیین روابط بلندمدت و پویاییهای کوتاه مدت میان تراز تجاری غیرنفتی ایران با متغیرهای نرخ ارز حقیقی، تولید ناخالص داخلی ایران و تولید ناخالص داخلی ترکیه از الگوی ARDL استفاده شده است . با توجه به تاثیرگذاری مثبت تغییرات نرخ ارز حقیقی بر تراز تجاری در کوتاه مدت ، سیاست کاهش ارزش پول ملی میتواند به عنوان یک سیاست تاثیرگذار در بهبود بخشیدن به روند تراز تجارت غیرنفتی ایران و ترکیه ، مورد استفاده سیاست گذاران واقع شود، اما در بلندمدت ارتباط معناداری بین نرخ ارز حقیقی و تراز تجاری مشاهده نشد. همچنین تغییرات تولید ناخالص داخلی ایران ، اثر منفی و تولید ناخالص داخلی ترکیه ، اثر مثبت قابل توجهی بر تراز تجاری در کوتاه مدت و بلندمدت دارند که مطابق با تئوریهای اقتصاد کلان است .
خلاصه ماشینی:
"Bahmani-oskooee & Brooks داخلی به واردات آن از کشور شریک تجاری آن ، معرفی کرده و بیان کردند که ایـن متغیـر هـم مستقل از واحد اندازه گیری است و هم منعکس کننده تحرکات تراز تجاری در بخش های واقعـی و اسمی می باشد؛ بنابراین الگوی اصلاح شده تراز تجاری رز و یلن به این صورت تغییر یافت : (9) در این معادله متغیرها عبارت اند از: TBjt: نسبت صادرات کشور داخلی به واردات کشور داخلی در روابط تجاری دوجانبه تنها بـا یک کشور (کشور j).
٣. معرفی متغیرها و متدلوژی این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش ها میباشد که آیا بر اساس داده های سال هـای ١٣٥٩ تا ١٣٩١ میتوان سیاست کاهش ارزش پول را به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر بر بهبود تجارت غیرنفتی ایران با ترکیه پیشنهاد داد؟ آیا ابزارهای جایگزین جهت تأثیرگـذاری بـر تـراز تجـاری وجود دارد؟ به منظور شکل دهی مبانی نظری تحقیق و امکان تحلیل روابـط تجـاری دوجانبـه غیرنفتـی ایران ، اطلاعات لازم و آمارهای مورد نیاز جهت انجام تحقیق از منـابعی، از قبیـل سـالنامه هـای آماری کشور منتشرشده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران ، آمار و گـزارش هـای اقتصـادی منتشرشده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، مجموعه اطلاعات و آمـار منتشرشـده ________________________________________________________ 15.
با توجه به نتایج به دست آمده در نگاره شماره (١) مشاهده میشود کـه متغیرهـای درون زای لگاریتم طبیعی تراز تجاری (LTB)، تولید ناخالص داخلی ایران (LRGI)، تولید ناخالص داخلـی ترکیه (LRGT) در سطح پایا بوده و همچنین لگاریتم طبیعی نرخ ارز حقیقی (LRE) در سـطح نا پایا بوده و در تفاضل مرتبه اول پایا شده است ."