چکیده:
پیریزی تمدن نوین اسلامی جز با تدوین الگوی جامع دینی در موضوعات مختلف امکانپذیر نیست. طراحی الگوی جامع نیز فعالیتی پویا و پایدار و نیازمند اجتهاد مستمر است. استنباط و تبیین مبانی و معارف اسلام از منابع دینی، ضرورت طراحی الگوهاست. الگوها در حقیقت نقطهی تلاقی و خط تماس نظامهای معرفتی با نهادهای عینی و اجتماعی است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به سه الگو اشاره خواهد شد. در الگوی اول، نقش زن بسیار محدود تبیین میشود و دامنهی تأثیر وی تنها در محیط خانه است. در الگوی دوم، زن به عنوان ابزار مطرح شده و نقش سرگرم کننده دارد. در الگوی سوم، زن هم در محیط خانه و هم در جامعه نقش دارد. مطابق نتایج حاصل از این مقاله، اسلام در افقی بالاتر، شرایط اثر زن را کلانتر و جدیتر از حضور اجتماعی به معنای متداول و اشتغال در نظر گرفته است. همچنین مسئولیت دینی و تمدنی زن را به خانواده تقلیل نداده است، همچنانی که خانواده و نقش بیبدیل زن را در تاریخ سازی کماثر ندیده است. تدوین الگوی جامع زن مسلمان از اولویتهای پژوهشی است که در برخی از مراکز ذیربط آغاز شده و ادامه دارد. مقالهی حاضر در صدد بیان مبانی کلامی این الگوست.
Constructing a new Islamic civilization is only attainable through the development of a comprehensive religious model for different subjects. Planning this comprehensive model is a dynamic and persistent effort، requiring constant Ijtihad. Developing a model requires inference and explanation of Islamic fundamentals and thoughts. In fact، models are the intersection and line of contact between knowledge systems and objective entities. In this paper three models will be examined using a descriptive-analytical approach. In the first model woman had an influence range in home، with a very limited function .In the second model، woman is proposed as a tool and has an entertaining function. But in the third model، woman plays her role both in the family and society. We conclude that compared to conventional definition and occupation، Islam has considered a more serious and massive role for woman’s influence. While the family and woman’s unmatched role in the history should not be neglected، woman’s religious and civic responsibility should not be reduced to family level. Developing a comprehensive model for Muslim women is a research priority which has been started by some organizations and is in progress. The current article aims to explain the basics of kalam in this model.
خلاصه ماشینی:
"4-1- مبانی فکری الگوی اول زن در این قسمت، نقل قولها ناظر به شرایط و نوع زیست زنان در دوران خود بوده و شاید بتوان آنها را راه حلی مقطعی با انگیزهی خانوادهگرایی در نظر گرفت؛ لذا برخی نقل قولها تنها بدین منظور است که فضای پارادایم سنتی تبیین شود.
سوم اینکه زمانی میتوان از برخی روایات عدم جواز حضور اجتماعی را استنباط کرد که علت اصلی برداشتن این گونه اعمال از عهدهی زنان، ملازمهی آنها با خروج از خانه باشد، حال آنکه احتمالات دیگری چون آسانگیری بر آنها نیز مطرح است.
البته نگاه انتقادی به این پارادایم، نفی وظیفهی مهم و جهاد زنان 1 نیست، بلکه نفی انحصار و محدویت در نقش و بازنگری جایگاه زن است تا حیطه و شرایط حضور - حضرت امام محمد باقر (علیهالسلام) فرمودهاند: «جهاد زن، نیکو شوهرداری کردن است» (وسائل الشیعه: ج۲۰، ص۲۲۱).
پیمودن این مسیر، اصلیترین کار انسان و هدف خلقت اوست و غفلت او از این حقیقت چیزی از اهمیت آن نمیکاهد؛ لذا در طراحی الگوی اجتماعی زن باید به گونهای عمل کرد که تمامی فعالیتهای بانوان برای تحصیل و پیشروی، تنها در این مسیر باشد تا خروجی الگو هم در لایههای درونی ـ از جمله شناخت و انگیزه ـ و هم در لایههای بیرونی ـ من جمله عمل و عرصههای حضور اجتماعی ـ بیشترین بروز بندگی باشد، نه اینکه الگو با ایجاد رقابتهای کاذب و غیر واقعی، سبب غفلت بیشتر، تغییر ارزشها و تمایلات زنان شده تا بانوان در بیراهههای توسعه و تساوی جنسیتی از هم سرعت بگیرند."