چکیده:
ارزیابی درباره فراز و فرود عدالت یا تأثیر سیاستها بر بهبود یا وخامت عدالت، وابسته به معرفی شاخصی برای عدالت است. با توجه به نابسنده بودن شاخصهای عدالت توزیعی (فقر و نابرابری) برای نمایاندن ابعاد عدالت اقتصادی در اسلام، هدف این مقاله معرفی شاخص ترکیبی جدیدی برای عدالت اقتصادی است، امری که میتواند کمک شایانی به رصد اهداف راهبردی جمهوری اسلامی کند. به این منظور ابتدا مبنای نظری عدالت اقتصادی و سپس روششناسی نماگر ترکیبی معرفی میشوند، سپس با تکیه بر دلفی دو مرحلهای نخبگان، وزندهی ابعاد نماگر شناسایی شده و برای نخستین بار نماگر ترکیبی عدالت اقتصادی طی دهه 1380 شمسی محاسبه میشود و روایی آن با آزمون دبلیوکندال، تأیید میشود. نتیجه مقاله آن است که روند شاخص کل با شیب بسیار اندکی نزولی بوده است. در سالهای پایانی دوره فوق، مؤلفههای حمایت از حقوق مالکیت و پایبندی به قراردادها و مبادلات کاهش یافته و در کل دوره، مؤلفههای بهرهبرداری بهینه از منابع و حق نسلهای آتی از منابع طبیعی در وضعیت نامناسبی قرار داشته است.
Assessment of ups and downs of justice or the impact of policies on improvement or deterioration of justice depends on introduction of an index for justice. Due to insufficiency of distributive justice indices (poverty and inequality) to represent the dimensions of economic justice in Islam، this paper aims to introduce a new composite index، which can help to monitor the strategic objectives of the Islamic Republic، for economic justice. For this reason، the theoretical basis of economic justice firstly and then the combined index methodology are introduced. Afterwards، based on an elite two-staged Delphi، weighting dimensions of index is identified، and for the first time combined index of economic justice is calculated during 2000 first decade، and validity of that is confirmed by W. Candle Test. The results show that the all index trend has declined with slight slope. In the final years of the mentioned period، the components of supporting property rights and adherence to the agreements and transactions declined. During the entire period، the components of the optimal utilization of resources and the right of future generations of natural resources have had an inconvenient situation.
خلاصه ماشینی:
پایان نامه های کارشناسی ارشد پیله فروش (١٣٨٤)، خوشدست (١٣٩٠)، کریمی ریزی (١٣٩٢) و خانلو (١٣٩٢) نیز هر یک به سنجش بخش هایی از عدالت اسلامی اختصاص دارند اما عمدتا حاوی تلفیق موزون چند شاخص متعارف (مانند ضریب جینی با نسبت دهک ها و ...
در این مقاله که با هدف سنجش نسبتا جامع ابعاد عدالت اقتصادی در ایران تدوین شده است ، بخش نخست به مبنای نظری شاخص عدالت در اقتصاد اسلامی اشاره دارد و سپس روش شناسی نماگرهای ترکیبی به عنوان متناسب ترین روش برای بازنمایی مبنای نظری فوق تشریح می شود.
یعنی عدالت به معنای وضعیتی است که حقوق و استحقاق ها نه تنها در مورد فرد بلکه برای گروه های اجتماعی (از خانواده گرفته تا یک جامعه و جامعه بشری) و حتی منابع طبیعت مراعات شود، در نتیجه هر رویه ، تصمیم ، رفتار یا سیاستی که در این راستا باشد، عادلانه و اگر ناقض حقوق و استحقاق ها باشد، ناعادلانه خواهد بود.
ابعاد عدالت اقتصادی در الگوی اسلامی (رجوع شود به تصویر صفحه) ازسوی دیگر عدالت طبیعتی یا مواجهه اقتصادی ما با اموال و منابع نیز دو صورت کلی دارد: ̅یا استفاده مولد از آنها به عنوان نهاده ای برای ساختن یک محصول کامل تر (تولید)، ̅یا بهره گیری غیرتولیدی از آنها به عنوان استعمال نهایی (مصرف ).
٢. روش شناسی نماگرهای ترکیبی پس از شناخت چارچوب نظری و اجزای عدالت اقتصادی با رویکرد اسلامی، نوبت به معرفی متدولوژی شاخص می رسد، روشی که بتواند اجزای مختلف عدالت را در کنار یکدیگر قرار دهد، به بیان دیگر برای بازنمایی آن مبنای نظری، گریزی از روش های چندمعیاره وجود ندارد.