چکیده:
در گذر از جوامع سنتی به مدرن و متعاقبا گسترش ارتباطات جمعی، دسترسی افراد به منابع هویت ساز متنوع تسهیل گشته است. این امر گاها تصور هویتی اشخاص را مخدوش کرده و امکان گرایش به هویتهای جایگزین را فراهم میکند. به نظر میرسد که با تشدید فرآیند جهانی شدن افراد با بحران خلاء معنا و سیطره عقلانیت ابزاری در زندگی خود مواجه هستند؛ بنابراین به سمت هویتی روی میآورند که معنا و ارزش را به حیات اجتماعیشان بازگرداند. در این میان شناخت این موضوع که جامعه ایرانی در حال حاضر چه نوعی از هویت را تجربه میکند و کدام یک از هویتهای جمعی (اسلامی ـ ایرانی ـ غربی) هویت غالب به شمار میآید از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در بخش مباحث نظری از دو دسته نظریه بهرهگرفته شده است: اول، دیدگاههای تقلیلگرای هویت جمعی از جمله نظریات مید، بلومر و گافمن و دسته دوم دیدگاههای تلفیقگرای هویت جمعی که نظریات گیدنز، کاستلز و بوردیو را شامل میشود. در این تحقیق 3 مقیاس برای سنجش ابعاد هویت جمعی طراحی شده و پس از دوبار پیش آزمون، در جمعیت نمونه ای که بر اساس فرمول کوکران بدست آمد در شهرستان ری اجرا شده است. در مباحث روششناسی از پیمایش و از پرسشنامه برای جمعآوری اطلاعات مورد نیاز بهره برده شد. یافتهها در این پژوهش نشان میدهد که هر سه نوع هویت جمعی در میان این نسل وجود داشته اما در یک نگاه تطبیقی میتوان گفت هویت اسلامی در مقایسه با سایر هویتها برجستگی بیشتری دارد که البته با توجه به گرایشات مذهبی ساکنین شهرری دور از نظر نبود. همچنین بین متغیرهای پایگاه اجتماعی و اقتصادی، سرمایه فرهنگی و میزان تعاملات اجتماعی با هویت جمعی غالب رابطه معناداری وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
در اينجا به مفهوم جامعه انساني باز مي گردد که صرفاً از ساخت هاي کلي و مبهم ساخته نشده بلکه از افراد داراي «خود» تشکيل شده که براي خود معنا مي سازند و آن را مورد تعريف و تعبير قرار مي دهند (توسّلي ، ١٣٨١: ٢٧٩) مي توان گفت در نظرات بلومر هويت يک فرآيند٤ مي باشد.
که وي سعي دارد از طريق ارائه نظريه نمايشي که در آن هويت را فرآيندي لحاظ مي کند که بر اثر تعاملات اجتماعي در زندگي روزمره متأثر از انتظارات ديگران در موقعيت هاي ايفاء نقش از رهگذر «خود» افراد شکل مي گيرد، توضيح دهد و در اينجا رابطه ديالکتيکي بين بازيگران و حضار و تلاش آنها براي اجراء بهترين ايفاء نقش در جلوي صحنه که مورد تأييد حضار باشد نقش مهمي در توسعه مفهوم «خود» و شکل گيري هويت دارد.
با گذار از جامعه ساده به پيچيده و گسترده شدن تعاملات اجتماعي هويت جمعي افراد نيز از حالت خاص گرايانه به عام گرايانه تحليل مي يابند و از ميان هويت هاي عام گرايانه در اين تحقيق هويت هاي ايراني ، اسلامي و غربي مورد بررسي قرار گرفته اند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) بين هويت اسلامي با متغيرهاي جهاني شدن و بهره مندي از رسانه هاي خارجي و همچنين تعاملات اجتماعي رابطه معنادار مشاهده مي شود، اما اين رابطه داراي جهت منفي است و معکوس مي باشد.