چکیده:
در نظریه های مربوط به اعمال قدرت ، عده ای از اندیشمندان معتقدند قدرت عموما از طریق مکانیسم های «متنی » بر جامعه اعمال می شود. این پژوهش سعی در شناخت مکانیسم های متنی اعمال قـدرت جنسـیتی دارد. پرسـش پژوهش حاضر این است که سینما با چه مکانیسم هایی در راستای انقیاد زنان حرکت می کند و به تحکیم گفتمان مردسالاری می پردازد؟ همچنین ، در سینما چگونه گفتمان زنان به واسازی این الگوی اعمـال قـدرت مـی پـردازد؟ برای پاسخ به پرسش های پژوهش ، با بهره گیری از تحلیل انتقادی گفتمان و رویکـرد ترکیبـی پـل گـی و وداک و مفاهیمی همچون منازعة گفتمانی ، سوژه سازی بر مبنای استیضاح ، خلق فانتزی و آلوده انگـاری ، چگـونگی اعمـال قدرت جنسیتی را در آثار تهمینه میلانی و رخشان بنی اعتماد تفسیر کردیم . یافته های پژوهش نشان می دهد آثـار تهمینه میلانی متونی تک صدایند و اعمال قدرت و بهره گیری از مکانیسم های اعمال قدرت عمدتا از جانب گفتمان مردسالاری برای اعمال سلطه استفاده شده است . آثار رخشان بنی اعتماد فرم دموکراتیکی دارد و امکان سخن گویی برای همة گفتمان ها فراهم است . همچنین ، قدرت در میان گفتمان های مختلف توزیع شده و همة گفتمـان هـا از مکانیسم های اعمال قدرت بهره می برند و زنان نیز با بهره گیری از آن ها از امکان های مقاومت برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
پرسـش پژوهش حاضر این است که سینما با چه مکانیسم هایی در راستای انقیاد زنان حرکت می کند و به تحکیم گفتمان مردسالاری می پردازد؟ همچنین ، در سینما چگونه گفتمان زنان به واسازی این الگوی اعمـال قـدرت مـی پـردازد؟ برای پاسخ به پرسش های پژوهش ، با بهره گیری از تحلیل انتقادی گفتمان و رویکـرد ترکیبـی پـل گـی و وداک و مفاهیمی همچون منازعة گفتمانی ، سوژه سازی بر مبنای استیضاح ، خلق فانتزی و آلوده انگـاری ، چگـونگی اعمـال قدرت جنسیتی را در آثار تهمینه میلانی و رخشان بنی اعتماد تفسیر کردیم .
دو زن همـة تناقضات و منازعات اجتماعی را ابتدا با بازنمایی آلوده انگـاری گفتمـان هـای رقیـب حـل وفصـل می کند و برای تکمیل کار دست به برساختن یک فانتزی تمام عیار می زنـد؛ بازگردانـدن جامعـه به شدت پرشکاف و متنازع به آغوش مادر کـه همـان یکپـارچگی اسـت و در ایـن فـیلم حـذف گفتمان مردسالاری است .
فرشته نیز در چند جای فیلم به آلوده انگاری گفتمان مردسالاری می پردازد، اما این آلوده انگـاری بیشتر حدیث نفس اوسـت و در برابـر حـاج صـفدر و دیگـر صـداهای گفتمـان مردسـالاری در زندگی اش سکوت و بله قربان گویی پیشه کرده است .
پایان بندی فیلم تسلیم حاج صفدر در برابر فرشـته است ، اما با توجه به نمای تاریک و زاویة دوربین سرپایین و انگشت اشارة حاج صفدر بـه سـوی فرشته ، برای شرط گذاری ، هنوز قدرت این گفتمان بر زنـدگی زنـان آشـکار اسـت .