چکیده:
آزادی عمل از جمله مفاهیمی است که تحت تاثیر ورود مطالعات تجربی به حوزه عدالت کیفری مورد توجه قرار گرفته است. منظور از آزادی عمل مجموعه اختیاراتی است که عملا متولیان عدالت در اجرای وظایف روزمره خود به کار می گیرند. این موضوع در بسیاری موارد به جهت خلاها یا ابهامات قانونی و در مواردی به رغم صراحت قانون به دلیل فراتر رفتن از چارچوب های قانونی اتفاق می افتد. آزادی عمل در همه مراحل رسیدگی های کیفری از مرحله مداخله ضابطان قضایی تا اجرای احکام وجود دارد. از جمله موضوعاتی که قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به ذکر کلیات آن اکتفا و تصمیم گیری در مورد مسائل جزئی تر را به قضات مجری قانون محول کرده، قرارهای تامین کیفری به استثنای قرار بازداشت موقت است. گرچه آزادی عمل به خودی خود مفهومی خنثی است، می تواند پیامدهای مثبت و منفی مختلفی را برای دستگاه عدالت به همراه داشته باشد؛ همین موضوع ضرورت بررسی دقیق وضعیت و کنترل آن را ایجاب می کند. در این پژوهش با اتخاذ روش کیفی و مصاحبه عمیق با تعدادی از قضات سراسر کشور، وضعیت این مفهوم در نظام عدالت کیفری کشور بررسی شده است. یافته ها حاکی از آن است که قضات تحقیق در نظر داشتن آزادی عمل موجود، از این ظرفیت فعالانه استفاده می کنند. همین موضوع موجب تنوع قرارها و اخذ وجوه بسیار متفاوت نسبت به جرائم مشابه می شود. این وضعیت علاوه بر ایجاد بی نظمی در مواردی می تواند به رعایت عدالت نسبت به افراد با اتهام های مشابه آسیب وارد کند. اصلاح قوانین، توجه به موضوع آزادی عمل در آموزش قضات و ارتقای سازوکارهای نظارتی از جمله راهکارهای مدیریت مطلوب آزادی مطلوب به شمار می آید.
Discretion is one of the concepts which has been prominent as a result of arriving empirical studies into criminal justice. Discretion is a set of powers that authorities on criminal justice utilize them in order to perform their duties. Such phenomenon often occurs because of legal shortcomings or legislative vagueness and sometimes through crossing the law borders despite its existense. Discretion is available in different phases of criminal process، ranging from the police entrance to implementaion of court orders. One of the issues that the criminal procedure act of 1392 only has been asserted its basic principles and judges have a relative discretion towards them is Criminal Warrants exept in detection. Although discretion is a neutral concept، it can bring about various positive and negative consequences for ciminal justice agencies. Drawing on qualitative method and deep interviews with a group of judges، this paper tries to study the concept of discretion. The finding in this paper is that judges actively use this discretion، which has lead to various، and sometimes conflicting، warrants and bails for the same crimes، which in turn can cause disorder and prevent justice from perfoming for the same charges. Amending the legislations، considering the discretion in the process of training the judges، and improving the regulatory mechanisms are considered as the possible ways for managing the discretion.
خلاصه ماشینی:
Nagel andet al 2001;Ntanda Nsereko, 1999;Burns,2008;Fitz-Gibbon,2012;Miceli,2007; ٢٠١٢,.
محورهای اصلی سؤالات تحقیق موارد ذیل بوده است : ـ آیا قانون آیین دادرسی کیفـری همـه ضـوابط مـرتبط بـا صـدور قرارهـای تـأمینی را مشخص کرده است ؟ ـ آیا مواردی وجود دارد که قضات در تعیین نوع قـرارو ضـوابط مـرتبط بـا آن خـود مجبور به تعیین تکلیف موضوع باشند؟ ـ آیا تفاوتی از این نظر میان قرارهای بازداشت موقت و سایر قرارها دیده می شود؟ ـ قضات برای تعیین میزان وثیقه یا وجه الکفاله از چه معیاری استفاده می کنند؟ / ـ مقام تحقیق در چه مواردی و با چه معیـاری از میـان قرارهـایی جـز بازداشـت موقـت یکی را انتخاب میکند؟ آیا این معیارها مستند قانونی یا وجه الزام آور دیگری دارند؟ ـ آیا مواردی وجود داشته که با خطرناک تشخیص دادن متهم برای اینکـه از ارتکـاب جرم مجـدد یـا فـرار پیشـگیری شـود، قاضـی مربوطـه قـراری سـنگین تـر از حـد معمـول و غیرمتناسب با نوع جرم صادر کند؟ ـ آیا مواردی وجود دارد که علیرغم سنگینی اتهام و وجود شرایط بازداشت ، با توجه به وضعیت خاص متهم اعم از سن ، جنسیت یا وضعیت شرافتمندانه او قرار بازداشت صادر نشود؟ ـبه نظر شمامهم ترین عوامل در تشدید قرارهای تـأمین صـادره ازسـوی قضـات کـدام عامل است ؟ سابقه کیفری، شدت جرم اتهامی، وضعیت شغلی و خانوادگی متهم .