چکیده:
رابطه دین و دولت در عصر ساسانی یکی از مباحث مفصل تاریخ ایران است . رابطه بین روحانیون زرتشتی و مقامات سیاسی - نظامی ، زمینههای مناسبی را برای مطالعه تاریخ پژوهان فراهم آورده است . در این مقاله سعی شده نقش یکی از برجستهترین روحانیون عصر ساسانی به نام کرتیر مورد بررسی قرار گیرد شخصیتی که برخی تحولات سیاسی این عصر در اثر نفوذ وی شکل یافت ...
خلاصه ماشینی:
"در اثبات این ادعاها و بیانات،خود کرتیر میگوید:«در زمان شاپور یکم سراسر امپراتوری را بررسی کرده به تأسیس آتشکدهها پرداخته و به روحانیون پول و شاید قدرت بیشتری داده تا راضی شوند و (1)-یحیی،ذکاء:تندیس مفرغی کرتیر،مجله آینده،سال دوازدهم،(1364)،به شماره 12 و 11،ص 739.
تاریخ دینی ایام پادشاهی هرمزد و دو بهرام مشحون از قدرتنمایی کرتیر است که احتمالا در پشت سلطنت ظاهری بهرام دوم قدرت واقعی در دست او بوده است3.
این نکته که به کرتیر اجازه داده شده بود چهار کتیبه درباره خدمات خویش به کشور و دین در جایی که بیشتر تنها و تنها جایگاه کتیبهها و نقشهای شاهی بود پدید آورد،نموداری است روشن از نفوذ«موبد اهورا مزدا»در دربار ساسانی5.
دلیل دیگر این که،بهرام دوم هنگام بر تخت نشینی از سن کمی برخورداربود،لذا همه کاره کرتیر بود از این رو وی به اوج نفوذ خود در زمان این پادشاه دست یافت.
نرسی نه تنها در کتیبه خود در پایکولی از اورمزد(اهورا مزدا)یاد میکند بلکه از ناهید نیز نام میبرد و این نمایانگر علاقه ویژه او به ایزد ناهید است که نیایش اردشیر قدرت خود را مرهون او بود1.
در اینجا سئوالاتی مطرح است: چرا نام کرتیر در تاریخهای عربی و فارسی دوره اسلامی و حتی در نوشتههای پهلوی دیده نمیشود در حالی که شناخت ما بیشتر همان کتیبههای چهارگانه بالا میباشد؟و آیا نرسی عامل اصلی حذف کرتیر بوده یا خیر؟در حالی که نرسی نسبت به اقلیتهای دینی امپراتوری سیاست آزاد منشانهای را دنبال میکرد که شباهت نزدیکی به روش پدرش داشته است5."