چکیده:
این نوشتار به بررسی دیدگاههای مفسران اهلسنت در مباحث مربوط به شخصیتشناسی امام مهدی( میپردازد؛ آیا امام مهدی( از نسل پیامبر( است یا عباس عموی پیامبر؟ حسنی است یا حسینی؟ متولد شده است یا خیر؟ نام، لقب، کنیه، مشخصات ظاهری و ویژگیهای اخلاقی آن حضرت از دیگر مسائلی است که به آن پرداخته میشود. همچنین شبهۀ «لا مهدی الا عیسی بن مریم» مطرح میگردد و از جهت سندی و دلالی پاسخ داده خواهد شد. مشهور بین مفسران عامه این است که نام امام مهدی( «محمد»، نام پدرش عبدالله، کنیۀ ایشان ابوالقاسم و از نسل پیامبر گرامی اسلام( است و روایاتی که ایشان را از نسل عباس بن عبدالمطلب میدانند، از جهت سندی مردودند و بر فرض صحت، توان معارضه با سایر روایات را ندارند. تفاسیر اهلسنت با تعابیری گوناگون به مقامات معنوی، ویژگیهای اخلاقی و جایگاه علمی و سیاسی امام مهدی( اشاره کردهاند؛ ریشۀ شبهۀ یکی بودن امام مهدی و عیسی بن مریم( یک روایت است که از جهت سندی مردود به شمار میآید و از جهت دلالت نیز با روایات متواتر سازگاری ندارد و ذیل روایت نیز با روح حاکم بر شریعت در تعارض است. اگر چه اکثریت مفسران عامه هماهنگ با مشهور اهلسنت، به تولد امام مهدی( اشارهای نکردهاند یا در مقابل آن موضعگیری نمودهاند، اما باز از لابهلای تفاسیر آنها میتوان برای بحث تولد و حیات فعلی امام مهدی( مؤیداتی یافت.
خلاصه ماشینی:
"با این حال، باز کسانی به این مطلب تصریح کردهاند (رشید رضا، 1990: ج9، 401، 418-419)، اما در اینکه از نسل امام حسن( یا امام حسین( است، اختلاف وجود دارد و نظریه حسنی بودن امام مهدی( بین مفسران اهلسنت مشهور است «قال سمعت عقبة بن عامر الجهنی یقول رأیت رسول الله( أخذ بید عمه العباس ثم قال یا عباس إنه لا یکون نبوة إلا کانت بعدها خلافة وسیلی من ولدک فی آخر الزمان سبع عشر منهم السفاح ومنهم المنصور ومنهم المهدی ولیس بمهدی ومنهم الجموح ومنهم العاقب ومنهم الواهن ومن ولدک وویل لامتی منه کیف یعقرها ویهلکها ویذهب بأموالها هو وأتباعه علی غیر دین الاسلام فإذا بویع لصبیه فعند الثامن عشر انقطاع دولتهم وخروج أهل الغرب من بیوتهم» (همو) و این به دلیل روایتی است که از حضرت علی( نقل شده که با نگاه به فرزندش امام حسن( فرمود: این پسرم آقاست، همانگونه که پیامبر( فرمود، و به زودی از نسل او مردی به وجود میآید که همنام پیامبر شماست و در چهره، شبیه اوست، اما در رفتار شبیه او نیست.
دربارۀ نام امام مهدی(، قول مشهور بین فریقین این است که همنام پیامبر گرامی اسلام «محمد»( است (مراغی، بیتا: ج3، جزء 9، 133؛ رشید رضا، 1990: ج9، 418) و روایات «اسمه اسمی»، «یواطئ اسمه اسم النبی(»، «یسمی باسم نبیکم»، «اسمه یطابق اسم رسول الله(»، در تفاسیر اهلسنت بسیار وارد شده است (ابنکثیر، 1412: ج2، 34، ج3، 312؛ سیوطی، بیتا: ج6، 58؛ رازی، 1421: ج2، 27؛ مراغی، بیتا: ج3، جزء 9، 133؛ مظهری، 1412: ج3، 312؛ حوی، 1424: ج7، 3813؛ قمی نیشابوری، 1416: ج1، 144؛ آلوسی، 1415: ج9، 396؛ رشید رضا، 1990: ج9، 418)."