چکیده:
دورة حکومت آق قویونلوها در ایران ، با وجود اهمیت آن ، یکـی از دورانـی اسـت کـه کمتـر مـورد توجـه پژوهشگران قرار گرفته است . دستاورد این تحقیق حکایت از این دارد کـه بـا وجـود مـوانعی چـون بعـد مسافت ، کوتاه بودن مدت حکومت آق قویونلوها در ایران و مسـائل مختلـف و کشـمکش هـای داخلـی و خارجی که دو سلطان نامبردة آق قویونلو با آن مواجه بودند، آنها نیز مانند سلاطین مسلمان بهمنـی در دکن ، خواهان ایجاد و برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک دوستانه با یکدیگر بوده و برای نیـل بـه ایـن مقصود، سفرا، نامه ها و هدایایی میانشان مبادله شد. در این میان نباید پیشینة روابـط تجـاری بازرگانـان ایران و هند از طریق خلیج فارس را نیز نادیده گرفت ؛ زیرا به نظر می رسـد در ایـن برهـة زمـانی ، رواج و سهولت ارتباط از طریق این مسیر آبی به نسبت راه های زمینی ، یکی از دلایل عمدة ارتباط آق قویونلوهـا با سلاطین دکن باشد.
خلاصه ماشینی:
دستاورد این تحقیق حکایت از این دارد کـه بـا وجـود مـوانعی چـون بعـد مسافت ، کوتاه بودن مدت حکومت آق قویونلوها در ایران و مسـائل مختلـف و کشـمکش هـای داخلـی و خارجی که دو سلطان نامبردة آق قویونلو با آن مواجه بودند، آنها نیز مانند سلاطین مسلمان بهمنـی در دکن ، خواهان ایجاد و برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک دوستانه با یکدیگر بوده و برای نیـل بـه ایـن مقصود، سفرا، نامه ها و هدایایی میانشان مبادله شد.
بـه مـدد گزارش های جوزفا باربارو که به عنوان سفیر ونیز بـرای اتحـاد بـا آق قویونلوهـا در برابـر عثمانی ها به ایران سفر کرده بود، می تـوانیم اطلاعـات اگرچـه انـدک ، امـا ذیقیمتـی در خصوص ارتباط میان سلاطین آق قویونلوها و شبه قاره به دست آوریم .
باربارو پس از اینکه صحنة تقدیم هدایا را که در میانشان حیواناتی چون ببـر، شـیر، فیـل هـای تربیت شده ، زرافه ، کبوترهای مخصوص ، دارکوب سبز و گربه هایی را کـه از آنهـا مشـک درست می کردند، توصیف کرده است (باربارو، ص ٧٠- ٧١)، به مراسمی می پـردازد کـه بـه مناسبت ورود این سفیران در دربار برگزار شده بود.
با استناد به گفتة حسن بیـگ بـه نظـر مـی رسـد کـه در ایـن زمـان ، ارتبـاط میـان آق قویونلوها با سلاطین شبه قاره ، بیشتر از اینکه از سوی مرزهای شرقی ایران باشـد، از راه آبی و از طریق خلیج فارس ، یعنی همان راهی کـه بیشـتر تجـار و بازرگانـان هـر دو طرف برای مبادلة کالاهای تجاری خود استفاده می کردند، بوده است .