چکیده:
زمینه: کودکان و نوجوانان یکی از تأثیرپذیرترین و آسیبپذیرترین مخاطبان رسانههای گروهی به حساب میآیند. مجلات به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای انتقال مفاهیم دینی به کودکان و نوجوانان میباشند. هدف پژوهش، تحلیل محتوای مؤلفههای دینی در مجلات کودک و نوجوان میباشد. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری شامل مجلات کودک و نوجوان منتشر شده در سالهای 92-1391 است که به صورت سرشماری مورد تحلیل قرار گرفتند. واحد تحلیل، صفحات مجلات بود. روایی محتوایی ابزار، توسط متخصصان حوزه معارف اسلامی مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار، از روش بازآزمایی استفاده شد که ضریب همبستگی 81/0 به دست آمد. یافتهها: مؤلفه داستانهای اخلاقی با بار اطلاعاتی 872/0 و ضریب اهمیت 502/0 بیشتر از سایر مؤلفهها مورد توجه قرار گرفتهاست. در مقابل، به مؤلفه فروع دین، با بار اطلاعاتی 521/0 و ضریب اهمیت 236/0 کمتر از سایر مؤلفهها پرداخته شده است. نتیجهگیری: با توجه به نقش تربیتی داستانها در انتقال مفاهیم اخلاقی و مناسب بودن آن با ویژگیهای رشدی کودکان و نوجوانان، مجلات کودکان و نوجوانان تا حدود زیادی توانستهاند از این ابزار به درستی بهره بگیرند. اما به مؤلفه مهمی چون فروع دین، کمتوجهی شده است.
خلاصه ماشینی:
تعلیم و تربیت دینی کودکان و نوجوانان و استفاده از روشهای مطلوب آموزشی و تربیتی همواره، توجه دینداران را به خود جلب کرده است و اندیشمندان حوزههای مختلف، براساس نتایج پژوهشهای خود نظریههایی را در این زمینه ارائه کردهاند.
استفاده از قصه و داستان برای تربیت فکری کودکان بهویژه انتقال مفاهیم دینی و اخلاقی به آنها همواره مورد توجه والدین و مربیان بوده است.
محمدی (1390) در پژوهشی دربارۀ تحلیل محتوا و نقد داستانهای دینی منتشر شده برای کودکان و نوجوانان نشان داد داستانهای مربوط به سرگذشت و فضائل پیامبران، فضائل معصومان( و داستانهای اخلاقی رتبه اول تا سوم موضوعات داستانها را به خود اختصاص داده بودند.
بنابراین، مطالعات بسیار اندکی در خصوص نقش رسانههای مکتوب بهویژه مجلات در تربیت دینی کودکان و نوجوانان انجام شده است.
روش کار بدین صورت بوده است که در ابتدا محتوای همۀ صفحات مجلات اعم از داستان، شعر، تصویر و غیره براساس مؤلفههای دینی که در چهار مقوله اصول دین، فروع دین، داستانهای اخلاقی و قصههای قرآنی تقسیم شده بودند، تحلیل شد.
جدول 3 میزان بار اطلاعاتی و نیز ضریب اهمیت مؤلفههای دینی را در مجلات کودکان و نوجوانان نشان میدهد.
پژوهش حاضر به منظور تحلیل محتوای مجلات کودکان و نوجوانان از منظر میزان توجه به مقولههای دینی انجام شد.
یافتههای پژوهش نشان داد در مجلات کودکان و نوجوانان، داستانهای اخلاقی بیش از دیگر مقولهها مورد توجه قرار گرفته است.
براساس نتایج حاصل از پژوهش، در مجلات کودک و نوجوان، مفاهیم مرتبط با فروع دین، کمتر از دیگر موضوعات و مقولهها مورد توجه قرار گرفته است.