چکیده:
در مقاله حاضر تلاش شده است با استفاده از نظريه بازتاب در جامعه شناسي سينما، جامعه ايراني در دهه هشتاد از منظر روحيات غالب بر آن تحليل شود. اين نظريه كه هنر را آينه اي براي جامعه مي داند به محقق اين امكان را مي دهد كه روحيات مورد نظر را از خلال تصويري كه در سينما از قهرمان به تصوير كشيده مي شود مورد مطالعه قرار دهد. همچنين رويكرد كلي جامعه شناسي سينما نيز اين امكان را فراهم مي آورد كه ميان يافته هاي حاصل از تحليل فيلم ها و رويدادهاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي دهه هشتاد ارتباط برقرار شود و بازتاب اين رويدادها در فيلم ها جستجو گردد.
روش تحقيق اين مقاله كيفي و تكنيك مورد استفاده روايت شناسي ساختاري بارت است كه با مطالعه اسنادي براي توصيف وضعيت سياسي، اقتصادي و اجتماعي دهه هشتاد تكميل شده است. مهم ترين يافته مقاله اين است كه دو نوع تيپ قهرمان فعال و منفعل در فيلم هاي عامه پسند دهه هشتاد قابل شناسايي است كه اولي در نيمه اول اين دهه و دومي در نيمه دوم آن غالب است. به عبارت ديگر در طول دهه هشتاد مهم ترين تغيير رخ داده شده در ويژگي هاي قهرمان فيلم ها تحول از قهرمان فعال به قهرمان منفعل است.
خلاصه ماشینی:
"سؤالات این مطالعه عبارت اسـت از اینکـه قهرمـان فـیلم هـای سـینمایی دهـۀ ١٣٨٠ چـه ویژگیهایی دارد؟ آیا خصوصیات این قهرمانان با تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایـن دهـه تغییر یافته است ؟ میان خصوصیات قهرمانان این فیلم ها بـا شـرایط اجتمـاعی معاصرشـان چـه رابطه ای وجود دارد؟ تصویر این قهرمان (در دهۀ ١٣٨٠) تا چه حد منطبق یا متفاوت با تصـویر قهرمان در دهۀ ١٣٥٠ (اوج قهرمان پروری در سینمای قبل از انقلاب ) است ؟ این قهرمان بیشتر به کدام یک از دوره های تاریخی پیش از انقلاب نزدیک است ؟ پیش از ورود به بخش عملی، به دو مفهوم اساسی این تحقیق یعنی «قهرمان » و «سـینمای عامه پسند» میپردازیم .
بـه عبـارت دقیق تر، آیا با استفاده از قهرمان ـ به منزلـۀ یکـی از عناصـری کـه ویژگـیهـای روانـی مـردم و ایدئال های ذهنی آن ها را نشان میدهدـ میتوان ویژگیهای روانی مـردم ایـران را در سـینمای دورة مورد بررسی (دهۀ ١٣٨٠) به دست آورد؟ و اگر پاسخ به ایـن پرسـش مثبـت اسـت ، ایـن ویژگیها در دورة مورد بررسی چه مواردی است ؟ روش تحقیق بـرای اجـرای ایـن تحقیـق و جمـع آوری اطلاعـات مـورد نظـر از میـان روش تحقیـق کیفـی سه تکنیک ـ تحلیل سـاختاری پـراپ ، تحلیـل روایـت و مطالعـۀ اسـنادی ـ انتخـاب و از آن هـا استفاده شد."