چکیده:
در کشور، شواهدی مبنیبر شیوع مصرف الکل در میان جوانان و دانشگاهیان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت نگرش دانشجویان دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران به مصرف الکل و تبیین این نگرش از دیدگاه نظریة انتخاب عقلانی است. روش این پژوهش پیمایشی، شیوة نمونهگیری در آن تصادفی طبقهای متناسب و ابزار جمعآوری اطلاعات آن، پرسشنامه است و در آن، ۴۱۲ پرسشنامه تجزیه و تحلیل شد. دادههای توصیفی تحقیق نشان میدهد 6/۵۵ درصد از کل پاسخگویان نگرش مخالف، ۱/۳۷ درصد نگرش بینابین و 3/۷ درصد نگرش موافق به مصرف مشروبات الکلی دارند. میانگین نگرش موافق به مصرف الکل و تمامی ابعاد آن، در مردان بیشتر از زنان است. مطابق نتایج، از میان هشت متغیر انتخاب عقلانی، چهار متغیر مجازات غیررسمی، نیاز منفعتگرایانه، باور و پیوستگی (بهترتیب بهعنوان مهمترین تبیینکنندگان) با نگرش به مصرف مشروبات الکلی و تمامی ابعاد آن ارتباط معنادار داشتهاند. متغیرهای تحقیق ۲/۷۱ درصد از نوسانات متغیر نگرش به مصرف مشروبات الکلی را توضیح میدهند. ارائة مقیاس سنجش نگرش به مصرف مشروبات الکلی در میان دانشجویان و نیز عملیاتیسازی متغیرهای مستقل مبتنیبر نظریۀ انتخاب عقلانی متناسب با نگرش به مصرف مشروبات الکلی، از جمله دستاوردهای نظری این تحقیق است.
Within the country, there is evidence of the prevalence of alcohol consumption among young people and students. The major purpose of the present study was to investigate social science faculty of Tehran university students attitude toward alcohol consumption and to explain this attitude from Rational Choice Theory perspective. The method of this research was survey and the data collection instrument was a questionnaire. The sampling method was stratified random sampling by gender, and finally the number of 412 respondents (209 male students and 203 female students) were analyzed. Descriptive data shows that 55/6, 37/1, and 7/3 percent of all students, respectively, have the negative, moderate, and positive attitude toward alcohol consumption. Also, there is significant difference between men and women's attitude toward alcohol consumption, as the mean of attitude toward alcohol consumption and all dimensions of it is higher in men than women. The results of multiple regression analysis of attitude toward alcohol consumption and its dimensions has shown that among the eight rational choice variables, with the exception of investment, all variables were significantly related to attitude toward alcohol consumption. The most important determinant of attitude toward alcohol consumption are informal punishment, utilitarian need, moral beliefs and affective ties, respectively. The study variables have been able to explain 71/2 percent of the variations of attitude toward alcohol consumption variable. Providing a measurement for evaluating attitudes toward alcohol consumption and, for the first time, operationalizing of the independent variables based on rational choice theory according to alcohol consumption are among the theoretical achievements of this research.
خلاصه ماشینی:
هدف پژوهش حاضر، بررسي وضعيت نگرش دانشجويان دانشکدة علوم اجتماعي دانشگاه تهران به مصرف الکل و تبيين اين نگرش از ديدگاه نظريۀ انتخاب عقلاني است .
تحقيقات اندکي نيز در سال هاي اخير به منظور سنجش نگرش دانشجويان به مصرف الکل انجام شد؛ براي نمونه ، عليوردينيا و همتي (١٣٩٢) به اين نتيجه رسيدند که ٣٩/٤ درصد از دانشجويان دانشکدة علوم اجتماعي دانشگاه تهران ، گرايش اندکي به مصرف الکل دارند.
با توجه به اهداف پژوهش ، پرسش هاي آن به صورت زير است : نگرش دانشجويان دانشکدة علوم اجتماعي دانشگاه تهران به مصرف الکل چگونه است ؟ آيا تفاوت معناداري ميان نوع نگرش دانشجويان با توجه به جنسيت آنان وجود دارد؟ آيا ميتوان نوع نگرش دانشجويان به مصرف الکل را در پرتو نظريۀ انتخاب عقلاني تبيين کرد؟ پيشينۀ پژوهش تعداد بسياري از مطالعات خارج از کشور، به تبيين انواع رفتارهاي انحرافي با رويکرد جرم شناختي و جامعه شناختي و از منظر نظريۀ انتخاب عقلاني پرداخته اند که از ميان آن ها ميتوان به تحقيقات پيلاوين ١ و همکاران (١٩٨٦)، پاترنوستر٢ (١٩٨٩)، اگنيو٣ (١٩٩٠)، بچمن ٤ و همکاران (١٩٩٢)، نيگين ٥ و پاترنوستر (١٩٩٣)، تيبتس ٦ (١٩٩٧)، تيبتس و ميرز٧ (١٩٩٩)، بکر و ملکوپ ٨ (٢٠٠٦)، بوفارد٩ (٢٠٠٧)، سانگ و ريچر١٠ (٢٠٠٧)، پاترنوستر و پوگارسکي ١١ (٢٠٠٩)، بيکر و پيکيورو 12 (٢٠١٠)، ملکوپ و گراف ١٣ (٢٠١٠)، ميسون و مانک ترنر١٤ (٢٠١٠)، سيپل و ايفلر١٥ (٢٠١٠)، ميمن ١٦ و همکاران (٢٠١٢)، برکز١٧ و همکاران (٢٠١٤) و هالت ١٨ و همکاران (٢٠١٤) اشاره کرد.
بحث و نتيجه گيري اين پژوهش ، با هدف بررسي نگرش دانشجويان دانشکدة علوم اجتماعي دانشگاه تهران به مصرف الکل از ديدگاه نظريۀ انتخاب عقلاني انجام گرفت .
A. (2007), "Predicting Differences in the Perceived Relevance of Crime's Costs and Benefits in a Test of Rational Choice Theory", International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, No 51(4): 461-485.
(2010), "Opportunities, Rational Choice, and Self- Control on the Interaction of Person and Situation in a General Theory of Crime", Crime & Delinquency, No 56(2): 167-197.