پژوهش فقهی؛ فقه و انسان کامل: قسمت دوم مقاله

چکیده:

نظریه انسان کامل در بیشتر مکاتب فکری بشر مطرح شده است؛ اما این سوال مطرح است که اسلام انسان کامل را چه کسی می داند و علم فقه به عنوان علم رفتار شناسی در تحقق آن چه جایگاهی دارد؟ نوشته حاضر در صدد پاسخ به این دو سوال است. در قسمت قبل بیان شد که اسلام ویژگیهایی را برای انسان کامل بیان کرده که از این میان به بیان ایمان، علم و قدرت در پرداختیم و ذکر شد که ولایت تکوینی- یعنی قدرت تصرف در عالم بر خلاف اسباب طبیعی- از ویژگ یهایی است که در بیشتر مکاتب مطرح و بر آن اصرار شده است و به مناسبت یک آیه و یک روایت را در این باره توضیح دادیم و اینک ادامه همین بحث را پی می گیریم.

خلاصه ماشینی:

در قسمت قبل بیان شد که اسلام ویژگی‌هایی را برای انسان کامل بیان کرده که از این میان به بیان ایمان، علم و قدرت در پرداختیم و ذکر شد که ولایت تکوینی- یعنی قدرت تصرف در عالم بر خلاف اسباب طبیعی- از ویژگی‌هایی است که در بیشتر مکاتب مطرح و بر آن اصرار شده است و به مناسبت یک آیه و یک روایت را در این باره توضیح دادیم و اینک ادامه همین بحث را پی می‌گیریم: 1- حدیث صورت و روی عنه7: انه قال: إن الله تعالی خلق آدم علی‌ صورته. قال: تنکب حرامها» البحار ، 67/310 شهید صدر، مقدمه‌ای بر چاپ صحیفه سجادیه محاسن برقی ص410 گل سر سبد آفرینش باشد؛ اگر فلسفه خلقت، تحقق انسان کامل است باید دانست که قرآن کریم همه این موارد را در بندگی خداوند تعالی می‌داند انسان قبل از اینکه به هر جمالی آراسته شود بنده خدا است و هویت او، یعنی تمام شناسنامه و حسب و نسب او بندگی است و درست به همین جهت است که تنها مسیر انحرافی از مسیر کمال که قابل گذشت نیست شرک می‌باشد. رسول خدا6 نیز در وصیت به امیرالمؤمنین7 بدترین انسان نسبت به همنوعان خود را انسان بی‌دین شمرده‌اند و فرموده‌اند: شر الناس من باع آخرته بدنیا 7 از طرف دیگر، بندگی در اسلام ارزش ذاتی دارد و انسان قبل از هر چیز یک بنده و عبد معرفی می‌شود عبادت فقط برای تأمین و تضمین زندگی اجتماعی یا اخلاقی او نیست؛ بلکه اقتضاء ذات اوست، تمام هستی عبد خاضع آفریننده هستی است و انسان فقط با بندگی و عبادت، با آفرینش هماهنگ می‌شود و می‌تواند در نظام هماهنگ هستی، جاودان شود 8 .

کلید واژه های ماشینی:

انسان ، انسان کامل ، خدا ، حدیث ، رسول خدا ، اسلام ، زهد ، خداوند ، امام ، دنیا