چکیده:
شناخت هنر اسلامی فارغ از مباحث هستیشناختی و معرفت ذوقی و شهودی متاثر از ورود آثار هنری به موزه (بهمثابة محصول فرهنگی تمدن غرب) و نظام معرفتشناختی متمایز آن است. حرکت هنر اسلامی در امتداد زمان و مکان و حضور در نظام اندیشگانی دیگری، بر کیفیت حصول معرفت مخاطب تاثیر میگذارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و بهرهگیری از منابع اسنادی میکوشد تا چگونگی حصول معرفت هنر اسلامی را در سیری تاریخی آشکار کند. جستار حاضر با معرفی سه نظام معرفتی شرقشناسی، زیباییشناسی، و مطالعات بینافرهنگی در موزههای غرب، شناخت از هنر اسلامی بهمثابة «کالای مادی»، «هنر»، و «کالای فرهنگی» و شکلگیری سه ارزش متمایز اقتصادی، زیباییشناختی، و نمادین را در هنر اسلامی آشکار میکند. بنا بر یافتههای پژوهش، معرفت هنر اسلامی در موزهها نه مبتنی بر ملاکهای حسنشناسی و غایتشناسی در فلسفة اسلامی، بلکه کاملا متاثر از معرفت به هنر در تفکر غرب است.
خلاصه ماشینی:
جستار حاضر با معرفی سه نظام معرفتی شرق شناسی ، زیبایی شناسـی ، و مطالعـات بینافرهنگی در موزه های غرب ، شناخت از هنر اسـلامی بـه مثابـة «کـالای مـادی »، «هنر»، و «کالای فرهنگی » و شکل گیری سه ارزش متمایز اقتصادی ، زیبایی شناختی ، و نمادین را در هنر اسلامی آشکار می کند.
دیویـد راکسـبرگ تحلیـل خـود از شـیوه هـای گردآوری و بازنمایی هنر اسلامی در نخستین نمایشگاه های موقت هنر اسلامی در سال های ١٩٩٠ را در سه دوره بیان می کند: دورة نخست ، معرفی هنر اسلامی در نشریه های اقتصادی و مرتبط با «بازار هنر»؛ دوم ، ارائة تحلیل های «زیبایی شناختی و هنری » از هنـر اسـلامی کـه مبتنی بر ایدة استقلال اثر هنری بـود؛ و سـوم ، دورة تمرکـز بـر مطالعـات هنـر اسـلامی و هنرهای غیرغربی در نتیجة پیدایش موزه های هنر در خاورمیانه و شمال افریقا، پـیش رفـت مجموعــه هــای مــوزه ای در اروپــا، گســترش برنامــه هــای اســتعماری ، و پیــدایش رشــتة انسان شناسی (١٢ :٢٠٠٠ ,J.
این منازعه که به نظر می رسد بر تناسب داشـتن یا تناسب نداشتن رویکردهای تاریخ هنر غرب به هنر شرق و جهان اسلام مبتنـی اسـت در هر موزه به سمت یکی از گفتمان ها متمایل می شود و ارزش های متفـاوتی را در ارتبـاط بـا میراث اسلامی برجسته می کند.
چنـان کـه در دفترچـة راهنمای نمایشگاه مونیخ هدف اصلی ساره و کونـل قـراردادن هنـر اسـلامی در شـرایطی مشابه هنر غرب بیان شد و نمایشگاه بـه منزلـة مـوزة هنـری «صـرف » (pure art museum) معرفی شد: نمایشگاه ما، در کنار مقاصد آموزشی ، در پی نمایش اهمیت هنری محض ایـن حـوزه از هنر (هنر اسلامی ) است که تاکنون به میزان وسـیعی ناشـناخته مانـده و بـه درسـتی درک نشده است .