چکیده:
از مهمترین دغدغه دولتها تلاش برای حفظ امنیت و مقابله با تهدیدات متنوعی است که حیات و بقا و یا توسعه و پیشرفتشان را به مخاطره انداخته است. از این رو تقویت مولفههای قدرت درونی و ارتقای بنیه دفاعی از اهم اولویتهای سیاستگذاری دولتها است. سیاست دفاعی در هر دولت، برنامه جامع و مشی کلان عملیاتی در جهت تحقق چنین اهدافی است. تجربه چهار دهه اخیر نشان میدهد که جمهوری اسلامی ایران به واسطه موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی و نیز مختصات سیاسی و ایدئولوژیکی انقلاب اسلامی و نظام سیاسی آن با طیف وسیعی از تهدیدات سخت و نرم روبهرو بوده و از این جهت نیازمند تدوین سیاست دفاعی متناسب با وضعیت جغرافیایی و مبانی، ارزشها و اهداف راهبردی و متغیرهای محیطی و فرامحیطی تاثیر گذار بوده است. هدف این پژوهش بازنمایی خطوط کلی سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران از طریق تحلیل متون سیاستهای کلان در این حوزه است. این اسناد شامل قانون اساسی، سند چشم انداز، سیاستهای کلی، سیاستهای کلی برنامههای پنجساله توسعه میشود. بازدارندگی همهجانبه، متعارف و تلفیقی دفاعمحور با تمرکز بر بسیج مردمی، خودکفایی، توسعه توان موشکی و دفاع دریایی و دفاع سایبری اصول کلی سیاست دفاعی نظام جمهوری اسلامی ایران است با رویکرد هوشمندی و انطباق بر مبنای مکان ظهور و نوع تهدیدات بازتعریف و روزآمد شده است. .
خلاصه ماشینی:
"بازدارندگی همـه جانبه ، متعارف و تلفیقی دفاع محور با تمرکز بر بســـیج مردمی ، خودکفایی ، توسـعه توان موشکی و دفاع دریایی و دفاع سایبری اصول کلی ســیاســت دفاعی نظام جمهوری اســلامی ایران اســت با رویکرد هوشـــمندی و انطباق بر مبنای مکان ظهور و نوع تهدیدات بازتعریف و روزآمد شده است .
ا. ایران بر اساس تحلیل اسناد کلان و سیاست های کلی ، اصل بازدارندگی همه جانبه از طریق دفاع مردمی ، ایجاد خودکفایی ، توسعه توان موشکی و دفاع دریایی ، دفاع هوایی و دفاع ســـایبری بر اســـاس الزامات دفاعی محیطی و فرا محیطی است ».
در چارچوب این روش تلاش شــده اســت تا مفهوم دفاع و ســیاســت دفاعی در اســناد کلان شناسایی و نمایان گردد و سپس با رویکرد تحلیل محتوا و واکاوی مضامین اسناد راهبردی ، تبیینی از مختصات سیاست دفاعی نظام جمهوری اسلامی ایران بدست داده شود.
بازدارندگی نامتعارف متضـمن تولید و انباشـت و تهدید به کاربرد سلاح های هسته ای است که از حیث ابزار کشتار جمعی بودن و تعارض ماهوی اش با برخی مبانی فقهی و ارزش های دینی - به عنوان یکی از منابع تدوین سـیاسـت دفاعی - و نیز منافع ملی ، در سیاست دفاعی جمهوری اسـلامی ایران جایگاهی ندارد.
(2015: 42-43 / نمودار ٣: مختصات الگوی سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران جمع بندی ایده اصـلی این پژوهش آن اسـت که با استفاده از روش تحلیل متن و تحلیل محتوا نشـان دهد سـیاسـت دفاعی جمهوری اسـلامی ایران بر اساس اسناد کلان و سیاست های کلی مبتنی بر بـازدارندگی همه جانبه و از نوع متعارف و تلفیقی دفاع محور اســـت ."