چکیده:
گلستان از استانهايی است که با 49 درصد جمعيت روستانشين، جزو استانهای محروم معرفی شده و همين مسئله، شناخت سطح توسعهيافتگی دهستانها برای انجام اقدامات برنامهريزی را ضروری ساخته است. از اينرو، هدف پژوهش حاضر بررسی، شناخت و معرفی سطح توسعهيافتگی دهستانهای اين استان بود. بدين منظور، از روش تاپسيس ( TOPSIS ) برای پردازش، تحليل و سطحبندی درجه توسعهيافتگی دهستانها بر مبنای 41 شاخص و همچنين،برای تجزيه و تحليل دادهها و استخراج نقشهها، از مدل فرايند شبکهای تحليل ( ANP ) برای وزندهی و از نرمافزار Arc GIS 10.3 استفاده شد. يافتهها نشان داد که حدود پنجاه درصد از دهستانهای استان گلستان، بهترتيب، از نظر شاخصهای بخش آموزش، ارتباطات، خدمات، بهداشت و درمان، و اشتغال محروماند؛ همچنين، تفاوت زيادی بين سطح توسعهيافتگی دهستانها از نظر شاخصهای بررسيشده وجود دارد و در نتيجه، دهستانهای استان گلستان، در مجموع شاخصها، توسعهنيافته محسوب میشوند. در پايان، بر پايه يافتههای پژوهش، پيشنهادهايی برای محروميتزدايی از دهستانها ارائه شد.
* بهترتيب، نويسنده مسئول و استاديار جغرافيا و برنامهريزی شهری، گروه جغرافيا، دانشگاه محقق اردبيلی، اردبيل ( a.mohammadi@uma.ac.ir )؛ دانشيار جغرافيا و برنامهريزی روستايی، گروه جغرافيا، دانشگاه محقق اردبيلی، اردبيل؛ کارشناس ارشد جغرافيا و برنامهريزی شهری، دانشگاه تهران؛ و کارشناس ارشد جغرافيا و برنامهريزی شهری، دانشگاه محقق اردبيلی، اردبيل.
According to a number of recent studies، Golestan is known as an underdeveloped province of Iran، which might be associated with inequality in its urban-rural development and its 49% rural population. Therefore، determining the development level of rural sub-districts in the province is essential for planning and development efforts. Thus، it was mainly aimed by this study، using TOPSIS technique for processing، analyzing and classifying the degree of development in the studied sub-districts، based on 41 indicators and 5 main components including education، health، communications، services، and employment. In addition، the ANP model was used for weighting criteria، and Arc GIS 10.3 software was used for data analysis and drawing maps. As shown by the results، about 50 percent of the studied sub-districts were found deprived and there was also a big difference between their development levels. Finally، based on the study results، some recommendations were presented for poverty eradication of the province.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به نتـایج تحلیل مؤلفه ها و بر اساس یافته های پژوهش ، پیشنهادهایی به شرح زیر ارائه شده است : o اجرای سیاست های آمایش سرزمینی و تدوین راهبرد ملی برای برنامـه ریـزی یکپارچـة فضایی (آمایش ) با رویکرد پیوندهای شهری و روستایی ؛ o برنامه ریزی منطقه ای و تعریف نقش مراکز شهری و روستایی بـا توجـه بـه مؤلفـه هـای مؤثر بر توسعه ؛ o ارتقای کمی و کیفی شاخص های بخش اشتغال به ویژه در بخش های روستایی از طریـق توجه به توانمندی های محلی ، کارآفرینی و نوآوری ؛ o ارتقای شاخص ها و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی به تناسـب جمعیـت روستاها (در این زمینه ، ارائة اعتبارات خرد و توانمندسازی خانوارهـا راهبـردی پایـدار خواهد بود)؛ o ارتقـای خـدمات زیربنـایی و روبنـایی روسـتایی بـر اسـاس نیـازمحوری و مشـارکت روستاییان (در این زمینه ، فراهم سازی حداقل اسـتانداردها در روسـتاهای دارای سـکنه ضروری است )؛ برای نمونه ، ارتقای وضعیت آب آشـامیدنی ، راه ، خـدمات فرهنگـی و تأسیسات مناسب با توجه به اینکه نزدیک به نیمی از جمعیت استان در مناطق روستایی زندگی می کنند؛ و o ارتقای شاخص های بخش آموزش و ارتباطات بـه ویـژه تسـهیلات و زیرسـاخت هـای فناوری ارتباطات و اطلاعات و اینترنت و فضاهای آموزشی ."