چکیده:
سیاستها و مصوبات اقتصادی مجالس دورة پهلوی اول برآیند بحرانهای اقتصادی ایران در عصر قاجار بود که فعالیت اصناف و تجار را به شدت تحت تاثیر قرار داده و این طیف را به سوی تقابل با حکومت مذکور سوق داده بود. اگر چه مصوبات مزبور در راستای حل معضلات حاکم بر فعالیتهای اقتصادی عصر، مطرح و اجرا میگردید اما به نسبت دامنة تاثیرات و فرآیند اجرا، میتوانست به اعتراض و موضع گیری گروههایی از اصناف و تجار بینجامد. اعتراضات و مقاومتهای بازاریان در این دوره به دلیل نظارت شدید مراجع رسمی که خود حاصل گسترش ساختار بوروکراتیک حکومت پهلوی اول بود، نمود بیشتری یافته است. در این میان بررسی این موضوع که بازاریان تبریز چه مواضعی را در مواجهه با سیاستهای اقتصادی مطرح شده از سوی حکومت پهلوی اول برگزیده و این مواضع تا چه میزان بر روند اجرای قوانین اقتصادی در این منطقه تاثیر گذار بوده است، می تواند وجوهی از نقش بازاریان تبریز را در عرصة فعالیت های اقتصادی در این دوره بازنمایاند. مواضع تجار تبریز در قبال قانون انحصار تجارت خارجی، قوانین ناظر بر تجارت خارجی، سیاستهای تجاری حکومت مبنی بر ورود اجناس خارجی، قوانین گمرکی مصوب و مواضع اصناف در برابر مصوباتی چون انحصار توتون و تنباکو، انحصار روده، قانون الغای مالیاتهای صنفی و سرشماری و ... از جمله رهیافتهای بازاریان تبریز در مقابله با حکومت پهلوی اول به شمار میرود. پژوهش حاضر برآن است که با استناد بر اسناد و سایر منابع موجود، ضمن بررسی مواضع بازاریان تبریز در برابر طرح های اقتصادی حکومت پهلوی اول، به بازنمایی نوع رابطة حکومت و بازاریان در این دوره بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"تاریخ دریافت : ٩٥/٠٤/١٠ تاریخ پذیرش نهایی: ٩٥/١١/٢٦ بررسی مواضع بازاریان تبریز در قبال سیاست های اقتصادی حکومت پهلوی اول با تکیه بر اسناد (١٣٢٠-١٣٠٤ش ) فریدون الهیاری ١ مریم نجف پور٢ الهه محجوب ٣ چکیده سیاست ها و مصوبات اقتصادی مجالس دورة پهلوی اول برآیند بحران های اقتصادی ایران در عصر قاجار بود که فعالیت اصناف و تجار را به شدت تحت تأثیر قرار داده و این طیف را به سوی تقابل با حکومت مذکور سوق داده بود.
بررسی نمونه مکاتبات بازمانده از صاحبان صنایع و تجار تبریز با قانونگذاران و نمایندگان مجلس شورای ملی حاکی از آن است که تهدید فعالیت های این طیف توسط رقبای خارجی همچنان ذهن بازاریان و سرمایه داران این حوزه را مغشوش و به خود مشغول کرده بود.
محتوای تعداد بسیاری از اعتراض نامه ها و درخواست های تجار و صاحبان حرف تبریز در این دوره مبین تهدید فعالیت اقتصادی آنان از سوی شرکت ها و رقبای خارجی است که خود مؤید دقت نظر آنان در شناسایی عوامل تهدید کننده فعالیت اقتصادی و تلاش این طیف در راستای تضعیف و کاهش میدان عمل رقبا با التجا به قوانین مدون و رسمی کشور است .
٣- مواضع بازار تبریز در برابر قانون انحصار تجارت خارجی اگر چه تجار تصور مینمودند که فرا رسیدن دورة پهلوی آغاز تغییرات اقتصادی ایران در جهت مطلوب است اما چندی بعد تلاش این حکومت بر ایجاد سلطۀ اقتصادی بر فعالیت تجار، گروهی از این طیف را از دولت پهلوی اول ناراضی نمود."