چکیده:
به همان اندازه که جنبه محتوایی قرآن متعالی است ویژگیهای ادبی آن نیز جایگاهی والا و ارزشمند دارد. در نظرگرفتن هر یک از این دو حوزه بدون توجه به حوزه دیگر امکانپذیر نیست بهگونهای که اثرگذاری معانی قرآن و جنبه اعجاز آن در تلفیق این دو حوزه است. از همین منظر علمای بلاغت جنبههای اعجاز قرآن را به بعد معنایی و محتوایی محدود نمیسازند. هدف این مقاله بررسی چگونگی ساخت بستر و فضایی است که در قرآن برای پرداخت معانی ایجاد شده است. فضاسازی از ویژگیهای اصلی هر اثر ادبی ولو قطعات کوتاه است که موجب میشود معانی اثر در بستری مناسب به پیش رود. ساخت فضا بیشتر از دیدگاه ادبی است اما در پیوند مستقیم با آیاتی است که محتوای اصلی سوره را حمل میکند.
خلاصه ماشینی:
"مسـأله اصلی این مقاله آن است که نشان دهد آیا قرآن به فضاسازی که از مؤلفه های مطرح شده در نقد معاصر است توجه داشته و در صورت پاسخ مثبت ، چه نوع فضاهایی بـر ایـن اثـر سایه انداخته و مهم ترین شیوه های ساخت بستر و فضای قرآن شامل چه مواردی است و این فضا چه نقشی در پروراندن اثرگذاری معانی و محتوا داشته است ؟ پیشینه تحقیق کیفیت ادبی قرآن از منظرهای مختلفی قابلیت بررسی و تحلیل دارد بـه گونـه ای کـه بسیاری از پژوهشگران علاوه بر نظریات زیباشناختی سنتی، از منظر قواعد و معیارهـایی که در قرون و سده های اخیر مطرح شده نیز به این امر پرداخته اند، و جلوه های دیگری از وجوه ادبی این کتاب را نمایان ساخته اند.
مثلا در آیات ٤٧ تـا ٤٩ کـه ابتـدا خطـابی از خداوند به حضرت موسی(ع ) مبنی بر رفتن به نزد فرعون آمده ، در پاسخ ناگهان خطـابی از زبان فرعون میشنویم و این خود گواه یافتن انشراح صدر حضرت موسی(ع )، رفـتن او به نزد فرعون و رساندن فرمان خداوند و شنیدن پاسخ است و این معانی با آنکه نیامده از طریق در هم تنیده شدن پاره های گفت وگو درک میشود: (رجوع شود به تصویر صفحه) این دو نوع لحن ، که موجب هول و ولای روایت نیز شده نوعی فضایی ملتهـب ایجـاد کرده ، مخاطب را به خود جذب مـیکنـد و دورنمـایی از دشـواری رسـالت موسـی(ع ) را نمایان میسازد."