چکیده:
ابن مقفع با ترجمه کلیله و دمنه از زبان پهلوى به عربى، در سبک ادبى و شیوه هاى آن، طرحى نو در انداخت. به این سبب، کلیه و دمنه جایگاهى بس والا در ادب عربى یافت و در آثار پس از خود سخت مؤثر افتاد.
در این پژوهش، بى آنکه قصد انکار ریشه هاى ایرانى و هندى کلیله را داشته باشیم بر آنیم که نشان دهیم حکمتهاى نهج البلاغه بر ترجمه ى ابن مقفع تأثیر گذاشته است. این تأثیر، قوى و غیر قابل تردید است؛ زیرا در این اثر ماندگار، حداقل هشت عبارت و ده ها مضمون از نهج البلاغه دیده مى شود. در نتیجه باید گفت: یکى از منابع فکرى ابن مقفع در ترجمه ی کلیله، سخنان حضرت على (ع) است. همچنین با جستجو در منابع معتبر عربی نشان داده ایم که این سخنان هرچند سال ها پس از ابن مقفع در مجموعه ای به نام نهج البلاغه جمع آوری شده ولی پیش از آن نیز به نام امام علی (ع) شهرت داشته است و بسیاری از ادیبان و صاحب نظران اهل سنّت، آنها را از امام علی(ع) دانسته اند.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش، بی آنکه قصد انکار ریشه های ایرانی و هندی کلیله را داشته باشیم بر آنیم که نشان دهیم حکمتهای نهج البلاغه بر ترجمه ی ابن مقفع تأثیر گذاشته است.
همچنین با جستجو در منابع معتبر عربی نشان داده ایم که این سخنان هرچند سال ها پس از ابن مقفع در مجموعه ای به نام نهج البلاغه جمع آوری شده ولی پیش از آن نیز به نام امام علی (ع) شهرت داشته است و بسیاری از ادیبان و صاحب نظران اهل سنت، آنها را از امام علی(ع) دانسته اند .
در اینجا برای نمونه با اشاره به شاهدهای زیر نشان می دهیم که ابن مقفع در «ادب الصغیر» عین کلام علی (ع) را به کار برده و در کلیله، همان مضمون را با شیوهای دیگر ارائه کرده است.
(ابن مقفع، 1416: 335) 2-2-3- مجازات بدکار و تشویق نیکوکار برای اصلاح جامعه «یجب علی الوالی أن یتعهد أموره و یتفقد أعوانه حتی لا یخفی علیه إحسان محسن و لا إساءة مسیء، ثم لا یترک أحدهما بغیر جزاء، فإن ترک ذلک تهاون المحسن، واجترأ المسیء، و فسد الأمر و ضاع العمل.
» (ابن مقفع، 1416: 97)، این عبارت در زهرالأکم (2003: 3/48) از علی (ع) نقل شده است.
3. سخنان حکمت آمیز علی (ع) قبل از تدوین نهج البلاغه به شکل شفاهی یا پراکنده در متون گوناگون وجود داشته و ابن مقفع این مضامین را در ادب الصغیر با نقل عین لفظ به کار برده است ولی آنها را در ترجمه کلیله در لایههای ترجمه خود به گونه ای جای داده کرده است که به سادگی و بدون دقت و تأمل بسیار قابل تشخیص نیست.