چکیده:
بررسی عوامل موثر در تعامل مثبت بین جامعه و نمایش در یونان باستان عوامل و عناصر متنوعی را شامل میشود. تعریف و تعیین این عناصر و میزان تأثیر آنها در گسترش نمایشهای آئینی ارتباط مستقیم با مضمون و محتوای نمایش دارد در این مقاله تلاش میشود عوامل کلیدی و تأثیرگذار بین جامعه و نمایش از طریق بررسی خصوصیات بازیگران نمایش و تحلیل انتظارات تماشاگران و باورهای حاکم بر جامعه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. تئاتر یونان باستان بازتاب آئین ها، اسطورهها و ارزشهای ملی و قومی این سرزمین هستند. شناسایی مراسم آیینی و آشنایی با فوائد آن یکی از عوامل مهم شناخت رابطه بازیگر و تماشاگر در یونان باستان است. بررسی متون نمایشنامه نویسان یونان باستان و حضور انبوه تماشاگران در جشنوارههای نمایشی و مشارکت مؤثر آنان در تماشاخانهها ثابت میکند شناخت نیازهای تماشاگر و توجه به باورها و انتظارات شرکتکنندگان در جشنوارههای نمایشی از اولویتهای اساسی درام نویسان یونان بودهاست. تئاتر دورة اولیه یونان خصلتی آیینی دارد. داستانها و اسطورههایی که در آثار بزرگان درامنویس یونان باستان همچون آشیل (458ـ 523 ق.م. )، سوفوکل (406 -496 ق.م.) و اوریپید (406 ـ 480 ق.م.) وجود دارد، نشان میدهد اشخاص داستان و حوادث نمایش از درون آیینهای ملی و قومی به وجود آمدهاند. نیروهای فوقطبیعی که محور نمایش آئینی است در پیشبرد طرحهای داستانی و روایت تاریخی نمایشهای یونان باستان نقشی سرنوشت ساز و کلیدی به عهده دارند.
خلاصه ماشینی:
"(ویلسـون و گولـدفارب ، ١٩٩٤؛ کیندرمن ، ١٩٨٩) تعامل قوی و سازنده میان انواع مختلف تئاتر با جامعه یونان ناشی از پنج عامل مهـم است : ١) مذاهب یونانی ، ٢) اهمیت دموکراسی در آتن به عنوان مهمترین دولت ـ شـهر یونان ، ٣) استفاده از زبان ساده در نمایش ها و آشنایی مردم با موضوع نمایشـنامه هـا کـه ارتباط نزدیکی با ادبیات گذشته داشت ، ٤) رقابت های جدی و سـازنده میـان بـازیگران تئاتر در جشنواره های سالانه که به احترام خداوندگار دیونیزوس برگـزار مـی شـد، و ٥) حمایت کامل دولت یونان در کنار کمک مـؤثر عمـوم مـردم در فعالیـت هـای نمایشـی .
شیوه های بازیگری در تئاتر یونان رابطۀ تماشاگر و بازیگر را تقویت و ترغیب مـی کـرد، زیرا بازیگران در استفاده از تکنیک های مختلف اجرای هر گونه وضعیت نمایشی بـرای انتقال پیام های مشخص نمایشنامه به تماشاگران آزاد بودند.
اما ذکر این نکته مهم است که مقاصد و اهداف نویسنده و نگرش او همراه بـا ادراک تماشـاگر نقـش مهمـی در ادارة رابطـۀ بـازیگر و تماشاگر در تئاتر یونان داشت ، زیرا نمایشنامه نویسان یونانی انتخاب و هدایت بـازیگران را به عهده داشتند و در قسمتی از نمایش خود ایفای نقش می کردنـد.
با این حال تئاتر هلنی به خاطر تحولات اجتماعی و فرهنگی به تدریج از عناصر بصری و مذهبی فاصله گرفت (شکل ٥) بـه طـوری کـه محـراب و معبد از قسمت بازی بـازیگران و صـحنه حـذف شـد و راه را بـرای رشـد ارزش هـای غیرمذهبی در فضای تئاتر هموار ساخت ."