چکیده:
در تاریخ ایران بعد از اسـلام بـدون شـک تشـکیل حکومـت صـفوی را از نظـر تحـولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باید نقطه عطفی به حساب آورد که پس از قرن هـا تسلط بیگانگان از اعراب تا مغولان ، به عنوان دولتی قدرتمند و مستقل در صحنه ی سیاسی ایران زمین ظاهر گردید. ظهور سلسه ی صفوی در صحنه ی سیاسی ایران از اهمیتی ویـژه برخوردار است ؛ زیرا حکومتی به وجود آوردند که برای اولین بار با رسـمی کـردن مـذهب شیعی دوازده امامی به مدت بیش از دو قرن بر این سرزمین با اقتدار سیاسی و برخورداری از پیشرفت های علمی، هنری، فرهنگی... به حیات خود ادامه دادند. با رسمیّت یافتن تشیّع توسط شاه اسماعیل اول ، نخستین فرمانروای صفوی، پس از سال ها آشفتگی های سیاسـی سرانجام ایرانیان مانعی در راه اطاعت از یک حکومت مرکزی که خود را پـرچم دار اسـلام می دانست ، نمی دیدند.سرانجام با تشکیل حکومت صـفوی در سـال ٩٠٧ ه .ق ایـران وارد مرحله ی جدیدی از تحولات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره شد که ایـن تحـولات در جنبه های اجتماعی و اخلاقی جامعه کاملا موثر بود و اخلاق جامعه با فراز و نشیب هـایی در دوره های مختلف پادشاهان صفوی، همراه تاثیرات و تغییراتی بـود و نقـش پادشـاهان صفوی و متولیان جامعه روحانیون ، قضات ، کارگزارن حکومتی و... در این امر محسـوس و اساسی بود. مخصوصا در دوره ی آخرین پادشـاهان صـفوی، ناهنجـاری هـای اخلاقـی و مفاسد اجتماعی چه از سوی نخبگان سیاسی جامعه (پادشاه ،کارگزاران سیاسـی وروحـانیون وغیره ).چه از طرف مردم روزبه روز بیشتر و آشکارتر گشت و شاید علاوه بر سـایر عوامـل انقراض صفویه ، عامل فساد اجتماعی و اخلاقی نیز، عاملی تعیین کننده و موثر در انحطـاط و نابودی صفویان بود.
خلاصه ماشینی:
در دوره حکومت شاه عباس اول ، ساختار سیاسی دولت صفوی دچار بحرانـی شـدید و عمیق گشت و همسایگان بخش های گسترده ای از قلمرو صفویان را تصـرف کردنـد و چـون در دوره ی فترت میان مرگ شاه تهماسب تا برآمدن شـاه عبـاس یکـم بـه قـدرت ، اختلافـات سیاسی میان قزلباشان از یک سو و دیوان سالاران از سـوی دیگـر اوضـاع را پیچیـده و آشـفته نموده بود،٣ شاه عباس برای رفع این مشکلات اقداماتی صورت داد که از جمله مـی تـوان بـه موارد زیر اشاره نمود:احیای امنیت داخلی و قانون و نظم ، تجدید سازمان سپاه و اصـلاح نظـام مالی، بیرون راندن ازبکان از خراسان ، باز پس گرفتن سرزمینهای تحت اشغال عثمـانی، فاصـله 4 گرفتن از ماهیت دین سالارانه حکومت و جدایی نهادهای سیاسی از نهادهای مذهبی...
٢- غفاری کاشانی، قاضی احمد بن محمد، تاریخ نگارستان ، به تصحیح و مقدمه و تذییل آقـا مرتضـی مـدرس گیلانی، چ اول ، کتابفروشی حافظ ، تهران ، ١٤٠٤، ص ٣٦٢ - طاهری، ابوالقاسم ، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از مرگ ...
رواج مفاسد اجتماعی و اخلاقی در عصر صفویه در مورد وجود فساد و منکرات در جامعه ی صفوی ذکـر دو نکتـه و پـرداختن بـه آنهـا لازم و ضروری است : نخست تقید خود سلاطین و دربار آنها به احکام شرعی و عرفی و پـای بنـدی آنهـا به اصول اخلاقی صحیح و دوم وضعیت توده های مردم ٣ و بررسی اخلاق عمومی اجتماع آن عهد.