چکیده:
کشاورزی پست مدرن؛ همگرایی مدرنیزاسیون و فن آوری بومی
لباف خانیکی مجید*
پیشرفت علم و تکنولوژی در قرن اخیر باعث تسلط انسان بر طبیعت شد. طبیعت برای انسان مفهوم دیگری پیدا کرد و ارتباط پایدار انسان با طبیعت بر هم خورد. در زمینه کشاورزی، «انقلاب سبز» نتیجه همین جریان فکری و تکنولوژیک می باشد. انسان با ابزارهای مدرنی مانند کودها و سموم شیمیایی، ماشین آلات کشاورزی، بذرهای اصلاح شده و ... به جان طبیعت افتاد تا حداکثر محصول را به چنگ آورد.
اما امروزه اختلالهای زیست محیطی و اجتماعی ناشی از مدرنیزاسیون موجب شده که به نظام تولیدی دیگری بیندیشیم. ما از یک طرف به تکنولوژی مدرن مجهز شده ایم و از طرف دیگر با فن آوری بومی خود روبرو هستیم. کشاورزی پست مدرن در واقع بازیابی فن آوری بومی است بدون اینکه بخواهیم دستاوردهای تکنولوژی مدرن را یکسره کنار بگذاریم. در این صورت خواهیم توانست یک نظام کشاورزی سازگار با شرایط محیطی و اجتماعی سرزمین خود طراحی نماییم
خلاصه ماشینی:
"آیا این ارقام زنگ خطری برای کشاورزی و منابع طبیعی ایران نیست؟این ویروس کشنده از کجا و چگونه به پیکر تکنولوژی و اقتصاد ایران راه پیدا کرده است؟آیا به راستی راه درمانی وجود دارد؟تا کی میتوان برای این بیماری،مسکن عواید نفت را تجویز کرد؟اینها پرسشهایی است که اندکاندک در بطن مدرنیته ایجاد میشود.
مسأله مهمتر این است که تکنولوژی مدرن چگونه وارد کشور شده و چه عواقبی دربردارد؟هزینهء تکنولوژی وارداتی بطور عام و مدرنیزاسیون کشاورزی از کجا تأمین شده و صرف این هزینه تا چه حد به نفع توسعهء کشور میباشد؟ پرداختن به جلوههای سطحی در پدیدههای اقتصادی و اجتماعی راه به جایی نمیبرد بنابراین لازم است که زیرساختهای مدرنیزاسیون کشاورزی بررسی شده و نظریههای ترویج و توسعه مورد بازبینی واقع گردند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مدل شمارهء 1:اثرات مصرف سموم شیمیایی در نظام کشاورزی مدرن 2-استفاده از کودهای شیمیایی:ورود کودهای شیمیایی چرخهء عناصر غذایی را در اکوسیستمها مختل کرده و مصرف بیرویه از کارآیی آنها کاسته است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مدل شمارهء 2:اثرات حذف تنوع ژنتیکی و شیوههای تککشتی مدرن 4-مسألهء فرسایش خاک:بطور طبیعی در هر 300 سال فقط 25 میلیمتر خاک تولید میشود33.
برای رسیدن به این هدف باید اول بدانیم که مردم روستاهای ایران در طی هزاران سال چگونه فرآوردههای گیاهی موردنیاز خود را تولید میکردهاند که هیچگاه با بحرانهای تولیدی و زیستمحیطی ما مواجه نمیشدند.
(جدول شمارهء 3) جدول شمارهء 3:ویژگیهای بنیادین در نظامهای کشاورزی مدرن،سنتی و پستمدرن (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجه در دورهء پیش از مدرنیسم،انسان در جریان نظم طبیعت قرار داشت ولی امروزه بر طبیعت مسلط شده و نظم آن را دگرگون ساخته است."