چکیده:
درجه بندی نظام تقسیمات کشوری رهنما محمدرحیم,احمدی پور زهرا نظام تقسیمات کشوری از اهم مسایلی است که یک کشور در حال رشد باید برای انجام برنامهریزیهای اقتصادی و اجتماعی و اداره بهتر سرزمین و بهره برداری بیشتر، به آن توجه کند. مادامی که تقسیمات کشوری صحیحی نداشته باشیم بازده هر گونه برنامه ریزی در سطح ملی، منطقهای و محلی ناچیز و احتمالا مغشوش خواهد بود. در راستای دست یابی به این هدف و با آگاهی از این که نظام تقسیمات کشوری در تمام سطوح تمایل به ارتقا داشته، به طوری که از سال 1316 تا سال 1380 تعداد استان ها از 6 به 28 استان و شهرستان ها از 49 به 299 و بخشها از 290 به 794 بخش افزایش یافته است، این روند همچنان تمایل سیری ناپذیری دارد. همچنین به تبع آن ساختار تشکیلات دولت نیز بزرگتر شده است، به طوری که تعداد کارکنان دولت از 570 هزار نفر در سال 1355 به 2800 هزار نفر در سال 1380 افزایش یافته است . بنابراین درجه بندی سطوح تقسیمات کشوری به ویژه در سطح بخش و شهرستان راه حل جلوگیری از قطعه قطعه و کوچک شدن سرزمین و افزایش نیروی انسانی دولت است. در نتیجه به طور نمونه در چهار شهرستان استان خراسان ( گناباد، مشهد، درگز و تایباد) و 14 بخش مربوط با استفاده از پرسشنامهای مرکب از نه گروه عمده شاخص (طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی - تاریخی، آموزشی، زیربنایی، محرومیت، امنیتی و قضایی) با 28 زیربخش و 166 شاخص فرعی از طریق تیم تحقیق، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و با استفاده از برنامه های آماری رایانهای شامل Spss & Statistical و گزینههای کلاستر (Cluster)، اطلاعات تحلیل و در نتیجه برای بخش ها بر اساس امتیاز به دست آمده 6 درجه و شهرستان ها 7 درجه پیشنهاد شده است. تا به جای انتزع و اتصال تعداد روستا یا قسمت هایی از سرزمین به منظور رسیدن به حد نصاب ناقص است.
خلاصه ماشینی:
"درنتیجه بهطور نمونه در چهار شهرستان استان خراسان(گناباد،مشهد،درگز و تایباد)و 14 بخش مربوط با استفاده از پرشسنامهای مرکب از نه گروه عمده شاخص(طبیعی، اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی-تاریخی،آموزشی،زیربنایی،محرومیت،امنیتی و قضایی)با 28 زیربخش و 166 شاخص فرعی از طریق تیم تحقیق،اطلاعات موردنیاز جمعآوری و با استفاده از برنامههای آماری رایانهای شامل Spss Statistical و گزینههای کلاستر Cluster اطلاعات تحلیل و درنتیجه برای بخشها براساس امتیاز بدست آمده 6 درجه و شهرستانها 7 درجه پیشنهاد شده است.
جدول 4 درجهبندی شهرستانهای مورد مطالعه (به تصویر صفحه مراجعه شود) درجهبندی سطوح تقسیمات کشوری با بهرهگیری از مدل کلاستر علاوه بر درجهبندی سطوح تقسیمات کشوری با استفاده از روشهای معمول در علم آمار (محاسبه دامنه تغییرات و قاعده استروجس)،در این قسمت با بهرهگیری از روش کلاستر سطوح تقسیمات کشوری(بخشها)براساس 9 گروه شاخص عمده درجهبندی شدهاند(مارتین،اس.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار 4 طبقهبندی 9 گروه شاخص درجهبندی سطوح تقسیمات کشوری جدول 6 امتیازات شاخصهای نهگانه درجهبندی بخشهای تقسیمات کشوری (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجه اجرای روش درجهبندی برای سطوح تقسیمات کشوری برای جلوگیری از روند فعلی حاکم بر این نظام به دلایل متعددی که در ابتدای بحث به آنها اشاره شد،ضروری استواز جمله: 1-قطعهقطعه شدن سرزمین به واحدهای سیاسی و اداری کوچک،که باعث ناکارآیی واحدها و سطوح تقسیمات کشوری شده(تعداد استانها از 6 به 28 استان از سال 1316 تا 1382 افزایش یافته است و احتمال افزایش آنها حدود 40 استان تا سال 1400 پیشبینی میشود و در سایر سطوح نیز چنین حرص و ولع سیریناپذیری با شدت بیشتری وجود دارد)،2-گسترده شدن ساختار تشکیلات دولت و درنتیجه افزایش نیروی انسانی."