چکیده:
شیخ طوسی در کتاب امالی، روایتی را از ابن فحام (شیخ عامی خود) نقل می کند مبنی بر اینکه امام صادق علیه السلام آیه 33 سوره آل عمران را با عبارت «وآل محمد» قرائت می فرمود و تصریح می کرد که این عبارت در متن آیه نازل شده است. روایت یادشده گویای نوعی تحریف به کاستی در آیه شریفه است؛ درحالی که اعتقاد مشهور و اجماع علمای شیعه، عدم تحریف قرآن کریم است، چه به زیاده چه به کاستی. ابن فحام از اساتید و مشایخ شیخ طوسی است که برخی از علمای رجال شیعی و سنی او را عامی شمرده اند. در سند روایت نیز افرادی عامی، ضعیف و مجهول وجود دارند. روایت ابن فحام در هیچ یک از منابع شیعی پیش از شیخ طوسی نیامده است. علاوه بر اینها در روایت یادشده، شواهدی وجود دارد که دال بر منتقله بودن آن است. در این مقاله، هم شواهد درون متنی وهم شواهد برون متنی آن بررسی شده که همگی بیانگر انتقال روایت ابن فحام از مدرسه خلفا به مدرسه اهل بیت علیهم السلام است.
خلاصه ماشینی:
تحلیل روایت تفسیری منتقله ابن فحام درخصوص کاستی از آیۀ ٣٣ آل عمران در امالی شیخ طوسی * سید رضا مؤدب کاظم زمانی پهمدانی ** چکیده : شیخ طوسی در کتاب امالی، روایتی را از ابن فحام (شیخ عامی خود) نقل میکند مبنـیبـر اینکـه امـام صادق آیۀ ٣٣ سورة آل عمران را با عبارت «وآل محمد» قرائت میفرمود و تصریح میکرد کـه ایـن عبارت در متن آیه نازل شده است .
١. روایت منتقله ابن فحام درخصوص آل محمد در امالی شیخ طوسی شیخ طوسی در کتاب امالی خود، دربارة آیۀ «إن الله اصطفی آدم و نوحـا و آل إبـراهیم و آل عمران علی العالمین »(آل عمران : ٣٣) با ذکر سند از امام صادق روایت میکند کـه عبارت «و آل محمد» از آیۀ مذکور حذف شده است : «الفحام ، قال : حدثنی محمـد بـن عیسی بن هارون ، قال : حدثنی أبو عبد الصمد إبراهیم ، عن أبیه ، عن جده ـ و هو إبـراهیم / بن عبد الصمد بن محمد بن إبراهیم ـ، قال : سمعت جعفر بـن محمـد (علیهمـا السـلام ) یقول : کان یقرأ "إن الله اصطفی آدم و نوحا و آل إبراهیم و آل عمران و آل محمد علـی العالمین " قال : هکذا أنزلت .