چکیده:
چند دهه پیش، موسسه آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) دس تب هکار تاریخ تمد نهای آسیای مرکزی » انجام یک طرح پژوهشی نسبتا بزرگ و فراگیر با عنوان شد. در انجام این طرح استادان و فرهیختگان متخصص در تاریخ، فرهنگ و تمدن آسیای مرکزی از سراسر جهان حضور داشتند. دستاورد این طرح، نگارش مجموعه چشمگیری از مقالات تخصصی در پیوند با حوزه مذکور بود که در فاصله سال های 1992 تا 2005 و در قالب شش جلد منتشر شد. در شورای علمی و جلسات برنامه ریزی این طرح، استادان سرشناسی از ایران حضور داشتند و مقالاتی نیز به قلم پژوهشگران ایرانی صاحب نظر در این زمینه، در جلدهای مختلف آن به چاپ رسید. نوشتار پیش رو، معرفی و بررسی انتقادی این مجموعه را فرصتی یافته است تا دانشجویان و پژوهشگران ایرانی علاقه مند به مطالعات آسیای مرکزی را با جلو ه ای از پیشینه تحقیقات در این زمینه آشنا کند.
خلاصه ماشینی:
"شــادروان باســتانی پاریــزی در نوشــتار دیگــری بــا عنــوان «راهــی بـه دل خـوارزم » کـه در شـمارٔە ٨٢-٨٣ مجلـۀ چیسـتا (١٣٧٠: ٢١٣-٢٣٦) چـاپ شـد، اشـاره می کنـد کـه حضـور ایشـان تـا تدویـن جلـد چهـارم مجموعـه ادامـه یافـت و «در جلـد چهـار آن کـه تـا پایـان عصـر تیمـوری اسـت فضـلای ایـران مقـالات نوشـته اند و حضـور فعـال داشـته اند» امـا پـس از آن «براسـاس مرقومـه ای کـه وزیـر وقـت علـوم و آمـوزش عالـی بـه یونسـکو نوشـت ، دیگـر یونسـکو از هیئـت ایرانـی دعـوت به عمـل نیـاورد و درنتیجـه ، دو جلـد آخـر کتـاب کـه حسـاس ترین جلدهاسـت و درواقـع ، متعلق بـه عصـر صفـوی و قاجـاری اسـت ، و مقدمـات انفـکاک سـرزمین های آسـیای مرکـزی از ایـران و پیوسـتن آن هـا بـه روسـیه فراهـم شده اسـت ، دیگـر از ایـران کسـی در تنظیـم عنوان هــا و تهیــه مقــالات شــرکت نــدارد.
سـهم محققـان ایرانـی در ایـن جلـد بـه نسـبت حجـم آن کاهـش چشـمگیری می یابـد؛ در جلـد نخسـت تنهـا یـک مقالـه از فرهـاد دفتـری بـا عنــوان «جنبش هــای فرقــه ای و ملــی در ایــران ، خراســان ، و ماوراءالنهــر در دورٔە امــوی و ابتـدای دورٔە عباسـی » آمـده و در جلـد دوم نیـز دو مقالـه ، یکـی از احمـد پاکتچـی بـا عنـوان «سـهم علمـای ایـران شـرقی و آسـیای مرکـزی در تألیـف مجموعه هـای حدیـث » و دیگــری به قلــم شــادروان احمــد تفضلــی بــا عنــوان «زبان هــای ایرانــی » آمده اســت ."