چکیده:
قرآن کریم، جهانشمول است و داستانهایش با هدف تعلیمی _ تربیتی بیان شده است. در میان داستانهای قرآنی، داستان حضرت یوسف(ع) و زلیخا، ماجرای دلدادگی زنی به پسری جوان است. بسیاری از جوانان در اعصار مختلف، به این مسئله مبتلا میشوند، که گاهی این امر، تهدیدی برای جوامع بشری بوده است. پژوهش حاضر، با موضوع نقش تربیتی حضرت یوسف و زلیخا در قرآن، بر آنست، که با بررسی کنش و واکنش حضرت یوسف، به عنوان مربیای که نقصی در علم و رفتارش راه ندارد، و زلیخا، به عنوان متربیای که از جامعهای بیمار برخواسته است و نیز، با معرفی نمونهای به مربیان و متربیان، در جهت کاهش ناهنجاریهای اجتماعی این بحران و تبدیل آن به فرصت، تلاشی داشته باشد. در این مقاله، تأثیر نیازها بر رشد و بسترهای رشد شخصیت ـ که عبارتند از: وراثت، محیط و عوامل فردی، همچنین تأثیر آنها بر روی دو شخصیت اصلی داستان، بررسی شده است. این پژوهش، پاسخگوی دو سؤال است: زلیخا چگونه دچار آسیب شد؟ حضرت یوسف چگونه او را پرورش داد؟ نتایج پژوهش حاکی از این امر است، که زلیخا، با وجود تأثیرات محیط و وراثت، با آموزشهای صحیح حضرت و تقویت عوامل فردی، بر شرایط محیطی غلبه کرد و به تعالی رسید.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر، با موضوع نقش تربیتی حضرت یوسف و زلیخا در قرآن، بر آنست، که با بررسی کنش و واکنش حضرت یوسف، به عنوان مربیای که نقصی در علم و رفتارش راه ندارد، و زلیخا، به عنوان متربیای که از جامعهای بیمار برخواسته است و نیز، با معرفی نمونهای به مربیان و متربیان، در جهت کاهش ناهنجاریهای اجتماعی این بحران و تبدیل آن به فرصت، تلاشی داشته باشد.
این پژوهش، پاسخگوی دو سؤال است: زلیخا چگونه دچار آسیب شد؟ حضرت یوسف چگونه او را پرورش داد؟ نتایج پژوهش حاکی از این امر است، که زلیخا، با وجود تأثیرات محیط و وراثت، با آموزشهای صحیح حضرت و تقویت عوامل فردی، بر شرایط محیطی غلبه کرد و به تعالی رسید.
همچنین تعدادی کتب تربیتی با محوریت داستان مذکور نگاشته شده است؛ از جمله: کتاب «الگوهای تربیت اجتماعی و رهنمودهای تربیتی در قالب تمثیل»، اثر محمدعلی کریمنیا و «نگاهی به قصه و نکات تربیتی آن در قرآن»، نوشتهی سعید مهدوی، که با هدف تربیتی و با محوریت شخصیت حضرت یوسف(ع)، تألیف شدهاند؛ اما در این آثار، رفتار زلیخا بررسی نشده است.
با توجه به درخواست زلیخا از حضرت یوسف و واکنش این پیامبر بزرگ الهی، آنچه در داستان یوسف مشاهده میشود، از پشت سر گذاردن بلوغ جسمی و جنسی هردو حکایت دارد؛ اما این نیاز، در این دو شخصیت اشباع نشده است؛ زیرا بنابر روایتی همسر زلیخا، «عنین» 1 (عروسی حویزی، 1415، ج2، ص472) و طبعا از پاسخگویی به نیاز همسر، ناتوان بوده است.