چکیده:
پس از سقوط رژیم صدام در سال 2003، نظام سیاسی ـ حقوقی جدیدی در این کشور مبتنی بر دموکراسی و فدرالیسم حاکم شد که بر اساس آن، شیعیان به عنوان گروه اکثریت، به صحنه گردان های اصلی عراق تبدیل شدند و خواسته کردها مبنی اداره فدرالی مناطق کردنشین محقق شد. از آنجا که تغییر ساختار سیاسی در عراق درون زا نبود و از طریق جنگ و مداخله خارجی صورت گرفت ساختارها در این کشور به صورت انقلابی تغییر نکردند و تغییرات عمدتا در حوزه کارگزاری به وقوع پیوست. بنابراین، به دلیل آن که در سال های پس از 2003، سایر بخش های نظام اجتماعی عراق متناسب با ساختار سیاسی ـ حقوقی و نظام کارگزاری آن تغییر نکرده است می توان گفت نظام اجتماعی این کشور دچار بیماری عدم توازن شده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با اتکا به داده هایی که از طریق مصاحبه و مطالعه کتابخانه ای به دست آمده اند عدم توسعه فرهنگ سیاسی در عراق متناسب با پیشرفت این کشور در زمینه نظام سازی (دموکراسی و فدرالیسم) را مورد بررسی قرار داده است. یافته های این مقاله نشان می دهد اختلال در روند جامعه پذیری و فرهنگ پذیری سیاسی، فقدان پیش نیازهای نظام سازی دموکراتیک، عدم حاکمیت قانون، فرهنگ سیاسی مبتنی بر طایفه گرایی، گرایش به رهبران اقتدارگرا، گرایش ها و مرجعیت های سیاسی متفاوت، خشونت گرایی و عدم مدارای سیاسی، تمامیت خواهی، فرهنگ سیاسی قبایلی و عشایری، قومیت گرایی عربی (پان عربیسم) و فقدان تجربه سیاسی از جمله چالش های عراق جدید در حوزه فرهنگ سیاسی می باشند.
خلاصه ماشینی:
"منابع و مآخذ ـ احمدی، کوروش (1384) عراق پس از سقوط یغداد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه ـ اسدی، علیاکبر (1391) روند دولتـ ملتسازی در عراق جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: موسسه مطالعات اندیشهسازان نور ـ اسلامی، حمیدرضا (1395) بررسی کنش بازیگران داخلی و خارجی عراق پس از 2003، مصاحبه با مؤلف ـ افشون، تورج (1395) رابطه احزاب و جریانهای اسلامگرای شیعه با بازیگران خارجی، مصاحبه با مؤلف ـ الجابری، محمد عابد (1998) تکوین العقل العربی، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه ـ السعیدی، اسامه و دیگران (2014) احزاب و جریانهای سیاسی و دینی در استان الانبار، قم: مرکز العراق الدراسات ـ الضاری، حارث (2005) گفتوگو با شبکه العربیه، 17/5/2005 ـ العلوی، حسن (1390) شیعه و حکومت در عراق، ترجمه محمدنبی ابراهیمی، چ 2، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر ـ الکاتب، احمد و محمد عماره (2007) السنة و الشیعه: وحده الدین، خلاف السیاسه و التاریخ، بیروت: الدار العربیة للعلوم ـ الهاشمی، محمدصادق (1391) اصول و تحولات فرهنگی سیاسی در عراق، ترجمه ابراهیم نداف زاده، قم: مرکز العراق للدراسات ـ انصاری، حسین (1395) مرجعیت و جریانهای اسلامی شیعه، ریشهها و اندیشهها، مصاحبه با مؤلف ـ بیرو، آلن (1375) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، چ 3، تهران: انتشارات کیهان ـ دژاردن، تیری (1357) صد میلیون عرب، ترجمه حسین مهری، چ 2، تهران: انتشارات توس ـ دوپویی، گزاویه (1374) فرهنگ و توسعه؛ از پذیرش تا ارزیابی، ترجمه فاطمه فراهانی، تهران: انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در تهران ـ رابینگتن، ارل و مارتین واینبرگ (1390) رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمه رحمت الله صدیق سروستانی، چ 6، تهران: انتشارات دانشگاه تهران ـ روشه، گی (1381) تغییرات اجتماعی، چ 13، تهران: نشر نی ـ ریتزر، جورج (1389) نظریه جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، چ 16، تهران: انتشارات علمی ـ زارعان، احمد (1395) علویان سوریه، تهران: موسسه مطالعات اندیشهسازان نور ـ زکریا، فرید (1390) آینده آزادی؛ اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی، ترجمه امیرحسین نوروزی، چ 3، تهران: طرح نو ـ شارع پور، محمود (1387) جامعه شناسی آموزش و پرورش، چ 6، تهران: انتشارات سمت ـ عزتی، عزتالله (1381) تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی ـ عطوان، عبدالباری (1391) سازمان سری القاعده، ترجمه فرزان شهیدی، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشهسازان نور ـ علاقه بند، علی (1380) جامعهشناسی آموزش و پرورش، چ 28، تهران: نشر روان ـ غرایاق زندی، داود (1390) چشمانداز عراق آینده، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی - قزوینی حائری، یاسر (1386) تحولات عراق از سقوط صدام تا تصویب قانون اساسی، ریشهها و تحولات، پایاننامه جهت اخذ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران ـ مار، فب (1380) تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباسپور، مشهد: مؤسسه چاپ آستان قدس رضوی ـ مارتر، هنری (1997) سایکولوجیه القبائل البدویه العراقیه، بیروت: دارالنهار ـ محقق، سید عدنان و زهرا عالی (1388) جایگاه و نقش عشایر در تحولات سیاسی عراق، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم، شماره ٢، تابستان ١٣٨٨ ـ مودب، محمد (1389) فرایند دولت-ملت سازی در عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی ج."