چکیده:
یکی از نوآوریهای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 که آثار مثبتی در نظام تقنینی به دنبال داشته است، ایجاد نظام درجهبندی مجازاتهای تعزیری است. از جمله این آثار مثبت میتوان به آسانتر شدن اعمال اصل تناسب میان جرایم و مجازاتها، هماهنگسازی پاسخهای کیفری و تسهیل پیادهسازی سیاست فردی کردن مجازاتها اشاره کرد. در کنار این محاسن، ایرادهایی نیز در نظام درجهبندی مجازاتها وجود دارد. این مقاله پس از بررسی اجمالی نظام دستهبندی جرایم در قوانین برخی کشورها و مطالعه تاریخچه این موضوع در نظام قانونگذاری ایران، با روش تحلیل محتوا، محاسن و ایرادهای نظام قانونگذاری در این رابطه را بررسی کرده و پیشنهادهایی برای رفع آنها ارائه میکند. ایرادهایی عبارتاند از جامع و مانع نبودن درجات تعزیر، ابهام در تشخیص درجه برخی از جرایم، غیرمنطقی و خلاف قانون بودن ملاک تعیین تعزیر در رویه قضایی، روشن نبودن ملاک تعیین مجازات اشد میان جرایم متعدد دارای مجازاتهای متعدد، نامتوازن بودن فواصل میان حداقل و حداکثر مجازاتهای داخل در یک درجه، نامتوازن بودن مجازاتهای داخل در یک درجه و عدم کاربرد یا استفاده نادرست از نظام درجهبندی تعزیرات در قوانین دیگر. راهکارهای ارائهشده نیز عبارتاند از پیشنهاد احصای تمامی مصادیق تعزیر در ماده (19)، و خارج کردن مجازاتهای غیرتعزیری از شمول این ماده، تصریح به شمول جزای نقدی نسبی در درجات هشتگانه تعزیر، پیشنهاد اصلاح تبصره «3» ماده (19)، ارائه فرمولی روشن برای تشخیص مجازات اشد در جرم واحد و همچنین در جرایم متعدد، پیشنهاد معیاری واحد و متوازن، جهت اصلاح مجازاتهای داخل در یک درجه و استفاده صحیح از نظام درجهبندی در سایر قوانین.
Legislator's innovation in crime punishment gradation had positive effects in the legislative system. This innovation facilitates applying the principle of proportionality between crime and punishment، harmonizing criminal responses، and implementation of policy of individualization of the punishments. In addition to these advantages، there are disadvantages in the gradation system. After studying the gradation system in the legislation of some countries and the history of this system in Iranian legislation system، this article studies the advantages and disadvantages of Islamic Penal Code with content analysis method and makes suggestions to remove the disadvantages. These disadvantages are not all-inclusive degrees of punishment، the ambiguity of the degree of some crimes، illogical and contrary to the law criteria of judicial precedent، lack of clear criteria for determining the maximum punishment for multiple crimes، the imbalance of sanctions inside one degree and non-use or misuse of gradation system of sanctions in other laws. The solutions proposed include enumerating all instances of Tazirat under Article 19، and excluding other punishments، stipulating that relative fines are within eight-fold degrees of punishment، a proposal to amend Section 3 of Article 19، proposing a clear formula to determine the most severe punishment in multiple crimes، offering an unique and balanced criteria in order to amend the punishments inside one grade and proper use of gradation system on other laws.
خلاصه ماشینی:
راهکارهای ارائه شده نیز عبارت اند از پیشنهاد احصای تمامی مصادیق تعزیردرمـاده (١٩)،و خـارج کـردن مجازات های غیرتعزیری از شمول این ماده ، تصریح به شمول جزای نقدی نسبی در درجات هشتگانه تعزیر، پیشنهاد اصلاح تبصره «٣»ماده (١٩)، ارائه فرمولی روشـن بـرای تشـخیص مجـازات اشـد در جـرم واحـدو همچنین درجرایم متعدد، پیشنهاد معیاری واحدو متوازن ، جهت اصلاح مجازات های داخل دریک درجـه و استفاده صحیح از نظام درجه بندی در سایر قوانین .
١. درجه بندی جرایم در نظام حقوقی سایر کشورها در قانون مجازات فرانسه ١ هم با اینکه در ماده (١-١١١) به تقسیم بنـدی جـرایم بـه جنایـات ، جنحه ها و خلاف ها اشاره دارد، لکن مبنای تعیین این جرایم ، تقسـیم بنـدی مجـازات هاسـت که در مواد (١-١٣١، ٣-١٣١ و١٢-١٣١) به سه دسته جنایی ،٢ جنحـه ای ٣و خلافـی ٤تقسـیم شــده انــد (www.
بـرای مثـال در ذکـر اقسـام مجازات های جنایی در ماده (١-١٣١) به حبس جنایی با اعمال شاقه اشاره کرده است ، در حالی که اعمـال شـاقه دیگـر در اجرای مجازات های حبس کاربردی ندارد: معاونت حقوقی و توسـعه قضـایی قـوه قضـائیه ، مرکـز مطالعـات توسـعه قضایی (١٣٨٦)،قانون مجازات فرانسه ، ترجمه محمدرضا گودرزی بروجـردی و لـیلا مقـدادی، چـاپ اول ، تهـران ،← مختلفی از جمله در صلاحیت محاکم فرانسـه (مـاده ٦-١١٣) تمـایز میـان جـرایم عمـدی و غیرعمدی (ماده ٣-١٢١) تمایز میان شروع به جنایات و جنحه هـا و لـزوم تصـریح بـه مـورد دوم در قانون (ماده ٤-١٢١) جایگزینی حبس جنحه ای با محکومیت به یـک دوره آمـوزش شهروندی (ماده ١-٥-١٣١) تمایز حکم تکرار در جرایم جنایی و جنحـه ای مختلـف (مـواد ٨-١٣٢ و١٠-١٣٢) و...