چکیده:
در آیاتی از قرآن هوشمندی همه ممکنات به اثبات رسیده است. پذیرش هوشمندی موجودات در کیفیت گیتی شناسی و مبانی خداشناسی و انسان شناسی انسان تاثیر مستقیم دارد. این مقاله به بررسی رهیافت قرآنی هوشمندی موجودات پرداخته است. تسبیح، حمد، قنوت، سجده و حشر موجودات مصادیق هوشمندی موجودات از نگاه قرآن است. آیاتی به سخنوری، شهادت موجودات در قیامت، توانایی گریه موجودات و عکس العمل شدید موجودات نسبت به کفر اختصاص دارد. بررسی نظرات مفسران حقیقی بودن هوشمندی موجودات را اثبات می نماید. روش تحقیق در این پژوهش کیفی بوده و اطلاعات به شیوه کتابخانهای جمع آوری شده اند.
خلاصه ماشینی:
حکمــت الهــي ، هدفمنــد بــودن جهــان و حرکــت عالــم وجــود بــه ســوي / سال بيست و چهارم 44 تفسير و مفاهيم کمـال اقتضـا مـي کنـد کـه جهـان هسـتي نسـبت بـه خالـق معرفـت داشـته و بـه نحو تشـکيکي برخـوردار از هـوش و شـعور باشـد.
بـه ايـن صـورت کـه بـا زبـان خـود هوشـمندانه تسـبيح خـدا مـي کننـد و احوالشـان نيـز نشـان از منـزه بـودن خداونـد از هـر گونـه صفـات سـلبي دارد.
طبـق ايـن آيـه تمامـي موجـودات اعـم از ملائکـه ، انسـان هـا، حيوانـات ، نباتـات و جمـادات ، بـا شـعور تسـبيح و حمـد خداونـد را بـر زبـان دارنـد؛ ولـي مـردم بـه خاطـر حجــاب هــاي ظلمانــي ، تيرگــي هــاي ماديــات و حبــس روح در ايــن کالبــد بــدن خاکــي از شــنيدن صــداي تســبيح و تحميــد موجــودات محرومنــد.
٤٥ صاحـب تفسـير تسـنيم مـي نويسـد: نشـان ايـن شـعور همگانـي ايـن اسـت کـه همـه آن هـا شــاهدند و اگرچــه اکنــون زبــان آن هــا بســته اســت ، ليکــن روزي فــرا مي رســد کــه بــراي اداي شـهادت سـخن مـي گوينـد و بـه نفـع يـازيـان انسـان شـهادت مـي دهنـد و از برخـي از انسـان هـا شـکايت و بـراي بعضـي شـفاعت مـي کننـد.
٤٦ در نتيجــه بــا توجــه بــه ايــن کــه بــه نطــق آمــدن و اداي شــهادت از ويژگــي هــاي صاحبــان شـعور اسـت و آياتـي در قـرآن ايـن نطـق و شـهادت را بـه همـه اشـياي عالـم تسـري داده اسـت ، ايـن آيـات بيانگـر وجـود مراتبـي از هوشـمندي در تمامـي لايـه هـاي جهـان هسـتي اسـت .
دســته اول : م خ اطــب واقــع شــدن م وجــودات توســط خداونــد: در برخــي آيــات قــرآن نمونــه / سال بيست و چهارم 56 تفسير و مفاهيم هايـي از مخاطـب واقـع شـدن موجـودات بـه ظاهـر فاقـد شـعور توسـط خـدا مشـاهده مي شـود.