چکیده:
درباره تعریف بغی و احکام آن، فقهای اسلامی در بسیاری از موارد اتفاق نظر دارند. اکثر فقهای امامیه معتقدند: بغی، خروج علیه امام عادل است و تحقق آن، مستلزم شرایطی می باشد؛ از جمله: باغی باید مسلمان باشد، علیه امام عادل خروج کنند، خروج آنها به صورت گروهی باشد، وجود شبهه ای، موجب خروج باشند، بایستی دارای تشکیلات و سازماندهی باشد. در صورتی که تمام این شرایط فراهم باشد، باید امام و مسلمانان علیه آنان جهاد کنند؛ لیکن قبل از جنگ، باید فردی جهت روشن گری و رفع شبهه نزد آنان
فرستاده شود؛ در صورت عدم تاثیر، با آنان مبارزه کنند تا زمانی که متفرق شوند و اگر دارای تشکیلات پشت جبهه بودند، اسیران و مجروحان آنها کشته و فراریان تعقیب می شوند. در هر صورت، زنان، فرزندان و اموال آنها که خارج از لشکرگاه می باشند، مصون از تعرض است.
در حقوق موضوعه، هر چند عنوان«بغی» وارد نشده، ولی بسیاری از مصادیق آن؛ از جمله: جرم براندازی و... در قانون مجازات جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، قانونگذار ایران- به دلایل نامعلوم- آنها را از مصادیق محاربه تلقی نموده است.
خلاصه ماشینی:
اکثر فقهای امامیه معتقدند: بغی، خروج علیه امام عادل است و تحقق آن، مستلزم شرایطی می باشد؛ از جمله: باغی باید مسلمان باشد، علیه امام عادل خروج کنند، خروج آنها به صورت گروهی باشد، وجود شبهه ای، موجب خروج باشند، بایستی دارای تشکیلات و سازماندهی باشد.
در صورتی که تمام این شرایط فراهم باشد، باید امام و مسلمانان علیه آنان جهاد کنند؛ لیکن قبل از جنگ، باید فردی جهت روشن گری و رفع شبهه نزد آنان فرستاده شود؛ در صورت عدم تأثیر، با آنان مبارزه کنند تا زمانی که متفرق شوند و اگر دارای تشکیلات پشت جبهه بودند، اسیران و مجروحان آنها کشته و فراریان تعقیب می شوند.
از نظر اینها، شورش به معنای خروج از اطاعت امام و شکستن بیعت اوست 3 و- چنانکه برخی تصریح کرده اند- در زمان غیبت امام معصوم نیز قابل تحقق است 4 ؛ چرا که در هر زمانی، تشکیل حکومت اسلامی برای پیاده کردن احکام اسلام، ضروری است.
اقدام مسلحانة یک فرد علیه حکومت بند(5) ماده 11 قانون جرایم نیروهای مسلح، مقرر می دارد: «هر نظامی ای که علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام مسلحانه نماید، در صورتی که ارتکاب جرم وی به منظور براندازی نظام و همکاری با دشمن باشد، با علم به تأثیر آن، در حکم محارب است و در غیر این صورت، به 5 تا 15 سال حبس محموم می شود.
آمده است:«هر فرد یا گروه که طرح براندازی حکومت اسلامی را بریزد و برای این منظور، اسلحه و مواد منفجره تهیه کند و نیز کسانی که با آگاهی و اختیار، امکانات مالی مؤثر یا وسایل و اسباب کار و سلاح در اختیار آن بگذارد، محارب و مفسد فیالارض می باشد.