چکیده:
به باور اغلب صاحبنظران، یکی از مهمترین شیوههای توانمندسازی دانشآموزان، رویآوردن به روشهای جدید آموزشی است که مبتنی بر اصول و مفاهیم فراشناخت است؛ ازاینرو، پژوهش حاضر با هدف تبیین یک مدل خوشبینی براساس باورهای فراشناخت و ادراک شایستگی در دانشآموزان دورۀ دبیرستان، صورت گرفته است. این پژوهش ازلحاظِ نوع تحقیق، کاربردی و از روشِ توصیفی- همبستگی است. گروه نمونة این پژوهش شامل 280 نفر از دانشآموزان دبیرستان شهرستان یزد (140 دختر، 140 پسر) بود که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی چندمرحلهای برگزیده شدند. در مدل طراحیشده، باورهای فراشناخت متغیّر برونزا (مستقل)، ادراک شایستگی متغیّر میانجی درونزا و خوشبینی متغیّر درونزا (وابسته) درنظر گرفته شد. آزمودنیها به پرسشنامههای دموگرافیک، باورهای فراشناخت (2004)، ادراک شایستگی کودکان هارتر (1985) و خوشبینی شیر و کارور (1982) پاسخ دادند. دادههای بهدستآمده با استفاده از نرمافزار SPSS-21 و LISRELمورد تحلیل قرار گرفتند. همچنین، نقش میانجی متغیّر ادراک شایستگی با استفاده از آزمون سبل مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد، باورهای فراشناخت بر ادراک شایستگی تأثیر معنیدار دارد. ادراک شایستگی بر خوشبینی تأثیر معنادار و مستقیم دارد و باورهای فراشناخت ازطریقِ ادراک شایستگی بر خوشبینی دانشآموزان دبیرستانی تأثیر میگذارد. میتوان استنباط کرد، هر چقدر باورهای فراشناخت منفی در دانشآموزان کمتر باشد، میزان ادارک شایستگی در آنان بیشتر است. ازسویِ دیگر، هرچه دانشآموزان باورهای فراشناخت منفی کمتر و ادراک شایستگی بیشتری داشته باشند، نسبت به آینده خوشبینتر خواهند بود.
Experts believe that one of the most important ways of empowering students is using new methods of training based on principles and methods of Metacognitive. So, the aim of this study was determining a model to show the relationship between Metacognitive beliefs on perceived competence and optimism of high school students. This was an applied research with cross-correlation method. The samples of 280 students of high schools in Yazd were selected by random multistep method. In this model, the Metacognitive beliefs were considered an exogenous variable, perceived competence endogenous mediator variable and Optimism endogenous variable. Data were gathered by Demographic Questionnaire, Metacognitive Questionnaire (2004), Perceived Competence Scale for Children Harter (1982) and Optimism Questionnaire (Scheier & Carver, 1985). Data were analyzed by SPSS-18 (for Statistical Descriptive and exploratory factor analysis) and LISREL (for Structural Equation Modeling and Confirmatory factor analysis). Also, the mediating role of perceived competence was examined by Soble Test. The results showed that Metacognitive beliefs impact on perceived competence and also perceived competence has a direct and significant effect on optimism. Metacognitive beliefs impact on optimism of high school students through perceived competence. So, it can be inferred that if students have the lower negative metacognitive beliefs, they will deserve more competence perception. Also, the more students had lower negative metacognitive beliefs and richer competence for themselves, the more they are optimistic about the future
خلاصه ماشینی:
با توجه به تحقيقاتي که درايران صورت گرفته است ، شناخت ويژگيهاي دانش آموزان در حيطه هاي باورهاي شناختي، فراشناختي و خودپندارة تحصيلي مي تواند در امر آموزش براي موفقيت آنان مفيد باشد و شرايط بهتري براي نگرش خوش بينانه در عملکرد تحصيلي آنان فراهم آورد؛ بنابراين ، پژوهش حاضر باعنايت به اهميت و اهداف موضوع ، به تبيين يک مدل خوش بيني (متغير درون زا) براساس باورهاي فراشناخت (متغير برون زا) و ادراک شايستگي (متغير ميانجي ) در دانش آموزان دبيرستاني پرداخته است (شکل ١)؛ ازاين رو، فرضيۀ اين پژوهش عبارت است از: ادراک شايستگي در رابطۀ بين باورهاي فراشناخت و خوش بيني نقش ميانجي دارد.
نتايج جدول ١ مشخصه هاي آماري آزمودني ها را برحسب نمره هاي باورهاي فراشناخت ، ادراک شايستگي و خوش بيني به تفکيک درمورد دانش آموزان دبيرستاني پسرو دختر نشان مي دهد.
شاخص هاي توصيفي متغيرهاي اعمال شده در پژوهش در دانش آموزان پسرو دختر (٢٨٠=N) (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول ٢ نتايج ماتريس همبستگي بين باورهاي فراشناخت با ادراک شايستگي و خوش بيني در دانش آموزان دبيرستاني را نشان مي دهد.
ماتريس همبستگي بين متغيرهاي مکنون (به تصویر صفحه مراجعه شود) تجزيه وتحليل داده ها بررسي مدل هاي اندازه گيري متغيرهاي برون زا (باورهاي فراشـناخت ) و متغيرهـاي درون زا (ادراک شايستگي و خوش بيني ) با رويکرد تحليل عاملي تأييدي وتأييد روابط بـين متغيرهـا،از روش تحليل مسير به وسيلۀ مدل معادلات ساختاري و با استفاده از نرم افزار آمـاري LISREL ٨.
نتايج ديگر پژوهش نشان داد که ادراک شايستگي برروي خوش بيني دانش آموزان دبيرستاني تأثير مستقيم معني داري دارد.
وي در پژوهش خود نشان داد که خوش بيني يکي از مؤلفه هاي روان شناختي است که با ادراک انسان و نگرش مثبت درمورد خود، افراد، اشياء، رويدادها و به طورکلي جهان ارتباط دارد.