چکیده:
مقاله پیش رو به بررسی متعلق تاثیر گناه بر معرفت و کیفیت تاثیرگذاری آن از منظر شهید مطهری میپردازد که امروزه به طور مستقل در معرفتشناسی مورد توجه قرار گرفته است. استاد مطهری به دلیل اهمیت ساحت عقیدتی در انسان، با محور قرار دادن آیات و روایات در آثار مختلف خود به این مسئله پرداخته است. میل به پذیرش عقاید تقلیدی، تاثیر غرور علمی بر عدم کسب معرفت، تاثیر مادیگرایی اخلاقی بر مادیگرایی اعتقادی از مصادیق تاثیر گناه بر علوم حصولی و ممانعت گناهان از علم حضوری به خود و خدا، تاثیر رذایل بر خواطر انسانی و تاثیر گناهان بر قلب انسان از مواردی است که استاد مطهری در رابطه با تاثیرات گناهان بر معرفتهای حضوری انسان به آنها اشاره کرده است. از نظر شهید مطهری با تکرار گناه و مداومت بر اعمال ناپسند، حاکمیت نفس از بین رفته و جنبه عقلی و ملکوتی نفس به تدریج کمرنگ میگردد؛ تا جایی که گناه هم مانعی برای کسب معرفت و هم عاملی در عدم اذعان و تصدیق به حقیقت میشود.
خلاصه ماشینی:
میل به پذیرش عقاید تقلیدی، تاثیر غرور علمی بر عدم کسب معرفت، تاثیر مادیگرایی اخلاقی بر مادیگرایی اعتقادی از مصادیق تاثیر گناه بر علوم حصولی و ممانعت گناهان از علم حضوری به خود و خدا، تاثیر رذایل بر خواطر انسانی و تاثیر گناهان بر قلب انسان از مواردی است که استاد مطهری در رابطه با تأثیرات گناهان بر معرفتهای حضوری انسان به آنها اشاره کرده است.
(همان: 546) نکته قابل ذکر آنکه تقلید، گناه به معنای یک رذیله اخلاقی است چرا که در تقلید، احساسات و میل به باورهای دیگران، قوه عقل را تحتتاثیر قرار میدهد و این امر از نظر استاد مطهری سبب از دست رفتن مالکیت نفس میگردد که در معنای گناه بیان شده است.
همچنین فردی که دارای تکبر و غرور است در مورد انکار و یا قبول یک مطلب احتیاط لازم را ندارد اما فرد عالم نسبت به حقیقت تسلیم بوده و نسبت به رد یا پذیرش هر امری محتاطانه عمل میکند و نتیجه چنین روحیه علمی آن است که بر طبق اصل «نحن ابناء الدلیل، نمیل حیث یمیل» عمل خواهد کرد (همان) گاهی نیز غرور مانعی برای درک حقایق روشن و سبب ایجاد فکرها و خیالات باطل برای فرد میشود بهعنوان نمونه چه بسا انسان در اثر غرور و تکبر خود را بی نیاز از خداوند دانسته و نگاه توحیدی به عالم را از دست میدهد.