چکیده:
واژه «علم» و مترادفات آن از واژگان پرکاربرد و پربسامد قرآنی است. این واژه مانند بسیاری دیگر از واژگان قرآنی، در ترکیبهای مختلف و متفاوت، دارای معانی متنوعی است. در این میان، دو ترکیب قرآنی «الذین اوتوا العلم» و «اولوا العلم» و یک ترکیب هم مفهوم این دو، یعنی «اولوا الالباب»، با وجود شباهتهایی که در میان آن ها وجود دارد، تفاوتهای قابل توجهی در کارکرد، مصداق و ویژگی ها دارند که سبب تمایز آن ها از همدیگر شده است. این مقاله با روش تحقیق تحلیلی توصیفی و با استفاده از تفاسیر مهم فریقین به بررسی و تحلیل تفاوت میان این سه ترکیب قرآنی می پردازد. یافته های مقاله حاکی از این است که مصداق اصیل ترکیبات «اولوا العلم» و «الذین اوتوا العلم»، معصومین (علیهم السلام) هستند، اما مصداق حقیقی «اولوا الالباب»، اهل تفکر از شیعیان هستند که با الگو قرار دادن «اولوا العلم» و «الذین اتوا العلم» به مراتب آن ها تقرب جسته و جزئی از مراتب آن دو دسته خواهند بود.
خلاصه ماشینی:
"» (طباطبایی، 1417: 1، 392) 1ـ3ـ ویژگیهای «أولوا العلم» تنها آیهای که در مورد «اولوا العلم» نازل شده به تنها ویژگی این گروه یعنی شهادت در قیامت که مقام والایی است، اشاره دارد: ﴿شهد اللـه أنه لا إلـه إلا هو و الملائکة و أولوا العلم قائما بالقسط لا إله إلا هو العزیز الحکیم﴾ (آلعمران/18) مفسران پیرامون این آیه اختلاف دارند که آیا شهادت خدا با شهادت ملائکه و اولوا العلم یکی است یا نه؟ (فخر رازی، 1420: 7، 168) و اینکه آیا منظور از شهادت، شهات قولی است یا عملی؟ علامه طباطبایی مراد از شهادت را با استفاده از ظاهر آیه، شهادت «قولی» میداند؛ هر چند که شهادت عملی خدا بر یکتایی و عدالتش نیز در جای خود صحیح و حق است.
(سید قطب، 1412: 4، 2169) به نظر میرسد با توجه به اینکه مفسران در آیه ﴿و قال الذین أوتوا العلم و الایمان لقد لبثتم فی کتاب الله إلی یوم البعث فهذا یوم البعث و لکنکم کنتم لا تعلمون﴾ (روم/٥٦) نیز ملائکه را یکی از مصادیق «الذین أوتوا العلم» دانستهاند، (زمخشری، 1407: 3، 488؛، فخر رازی، 1420: 25، 113؛ اندلسی، 1420: 8، 402؛ مکارم شیرازی، 1374: 16، 485) لذا میتوان به عنوان یکی از مصادیق مهم این مفهوم از آن یاد کرد."