چکیده:
تبیین آگاهی از نظر ابنسینا با آگاهی مرتبه بالاتر میسر است. از نظر ابنسینا انسان به بخشی از دانستههای خود آگاهی هوشیارانه ندارد. ناهوشیاری هم در آگاهیهای طبعی یعنی آگاهی به ذات و بدیهیات و هم در ادراکات حسی، خیالی و عقلی وجود دارد. آنچه باعث تمایز آگاهی هوشیارانه از آگاهی ناهوشیارانه میشود، حضور نفس به مثابه ناظر ادراکات در اولی و عدم حضور آن در دومی است؛ بنابراین، کسب آگاهی تنها با تنبه و توجه و التفات نفس ممکن است، یعنی تا زمانی که انسان نداند که میداند، آگاهی حاصل نشده است؛ از اینرو، آگاهی مستلزم آگاهی مرتبه بالاتر است.
خلاصه ماشینی:
2- Avicenna on self-perception and knowing that one knows 3- Deborah Black, 2008 تمايز دو مرتبه آگاهي هوشيار و ناهوشيار، علاوه بر خودآگاهي و اوليات ، در ساير ادراکات انسان ، مانند ادراک حسي و خيالي و عقلي نيز پيگيري خواهد شد؛ با اين هدف که نشان داده شود که در همه اين موارد، ابن سينا آگاهي مرتبه بالاتر را براي تحقق يک تجربه آگاهانه ضروري ميداند.
در اين بخش به اين مطلب پرداخته ميشود که ابن سينا در همه معارف و ادراکات انسان از جمله خودآگاهي، آگاهي به بديهيات و نيز ادراک حسي و خيالي و عقلي قائل به دو مرتبه هوشيار و ناهوشيار است .
از سوي ديگر ابن سينا خيال را مانند مخزني ميداند که تخيلات در آن وجود دارند، اما هوشيارانه نيستند و نفس هر بار با التفات و توجه صورت هاي خيالي را مورد نظر قرار ميدهد و آن ها را به سطح هوشياري ميرساند(همان ، ص ١٣٤).
ضرورت آگاهي مرتبه بالاتر براي کسب آگاهي حسي و خيالي و عقلي همان طورکه پيش از اين اشاره شد، از نظر ابن سينا ادراکات حسي، خيالي و عقلي لزوما آگاهانه نيستند و چه بسا در اثر غفلت نفس از آن ها يا عدم برقراري نسبت التفاتي نفس با آن ها به صورت ناهوشيار وجود داشته باشند.
همان طورکه بلک نيز در مقاله خود اشاره ميکند، بر اساس ديدگاه ابن سينا، براي داشتن انديشه هاي هوشيارانه ، وجود آگاهي مرتبه بالاتر ضروري است )١٧.
258-269 Language, Thought and Consciousness: An Essay in ,)١٩٩٦(ـــــــــــ Philosophical Psychology, Cambridge, Cambridge University Press Levine, Joseph.