چکیده:
یکی از مباحث بسیار مهم در مطالعات منطقهای و آمایش سرزمین، از دیرباز تحلیل و بررسی تغییرات ساختار و ارتباط آن با تحولات جریانهای شکلدهندۀ آن است. بدینترتیب، در این مقاله سعی بر آن است تا تغییرات ساختار فضایی منطقه در پهنۀ البرز جنوبی مشتمل بر شش استان کشور با تأکید بر جریان مسافران جابهجاشده بررسی شود. در این مقاله بهمنظور پاسخگویی به پرسشها و دستیابی به اهداف ترسیمشده از روش تحقیق توصیفی و تحلیل بهره گرفته شده است. روش تحقیق مقاله از نظر هدف کاربردی و بنیادین و از منظر نوع در دستۀ مطالعات پسرویدادی قرار میگیرد. برای تحلیل و بررسی ساختار فضایی فعالیت و نظام سکونتگاهی در این مقاله شامل انواع آزمونها در نرمافزار Arc GIS و آزمونهای آماری تحلیلی نرمافزار UCINET و نرمافزار NET DRAW با هدف بررسی سازمان فضایی جریانها استفاده شده است. بر اساس بررسیها، الگوی ساختار فضایی جمعیت و فعالیت بهعنوان یک کل هماهنگ در ارتباط نزدیک با تغییرات نظام جریان فضایی مسافران در دورۀ مورد مطالعه است و این مهم در گذر زمان به دلیل تغییرات در نقشپذیری فضا، گاهاً تصویر متفاوتی به نمایش گذاشته است.
خلاصه ماشینی:
موقعيت منطقة البرز جنوبي ددر طرح کالبد ملي منبع : وزارت مسکن (راه فعلي ) و شهرسسازي ،١٣٨٧ بر اساس آآنچه ذکر آن گذشت ، اين سؤال مطرح است که جريان هاي منطقه اي بـه طـور عـام و جريان مسافر وو سفر انجام شده به طور خاص ، در گذر زمان چه تأثيري در تغييرات ساختار فضـايي جمعيت و فعالليت دارد؟ آيا اساسا مي توان بين ايـن دو متغيـر رابطـة معنـاداري برقـرار کـرد؟ آيـا مي توان ادعا ککررد تغييرات فضايي معلول نظام جريان هاي منطقه اي است ؟ منابع نظري در حوزة مطالععات ساختار فضايي مي تـوان بـه طيـف وسـيع و متنـوعي از مطالعـات اشـاره کـرد (١٩٩٣ ,Nijkamp &Lakshmana, ;٢٠٠٤ ,Beckfield &Arthur ;٢٠٠٢ ,.
مسافران جابه جاشده بر حسب استان مبدأ و مقصد در منطقة البرز جنوبي (دورة ١٣٩٣) واحد هزار نفر مقصد تهران مرکزي قزوين زنجان قم سمنان البرز مبدأ تهران - 1195 1175 770 901 804 94 مرکزي 1247 - 10 0 378 0 79 قزوين 1593 6 - 103 86 1 71 زنجان 763 1 68 - 73 1 2 قم 703 354 20 28 - 0 69 سمنان 938 0 0 0 13 - 24 البرز 140 59 355 34 199 25 - (منبع : سازمان حمل ونقل و پايانه هاي کشور، ١٣٩٣) بر اساس آنچه در گراف ترسيم شده است ، در قالب نرم افزار NET DRAW، (شـکل هـاي ١، ٢ و٣) شهر تهران به دليل نقشي که در منطقه دارد، عمدة جريان هاي مربوط به مسافران جابه جاشـده را به خود اختصاص داده است .
بر اساس آنچه در ستون پاياني اين جدول نشان داده شده است ، شهر تهـران در ايـن منطقـه بيش از ساير شهرهاي مرکز استان در جذب و گسيل جريان مسافران جابه جاشده نقش دارد.