چکیده:
مصر، با تمدنی چند هزار ساله و سنتهای ریشهدار در پایان سدهی 18، به دنبال حملهی ناپلئون با تمدن نوین اروپایی آشنا شد. این آشنایی، مقدمهی رویارویی «سنت» و «تجدد» را در این کشور فراهم کرد. بازتاب تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگیِ حاصل از این رویارویی را میتوان در آثار داستانی معاصر مصر بررسی کرد. قصرالشوق نجیب محفوظ، به عنوان دومین رمان از مجموعهی سهگانه، داستانی است که میتوان پیامدهای حاصل از جدال سنت و مدرنیته را در آن کاوید. تقابل مردسالاری و حضور و حقوق زن در اجتماع، بحران هویت و سرگشتگی روشنفکر، غربگرایی،آزادی فردی و تقابل علم و دین، پیامدهایی هستند که در پژوهش حاضر به آن پرداخته شده است. براین اساس، تضادهای روحی کمال، به عنوان روشنفکر جامعه که به صورت تقابل طبقهی متوسط و اشراف، عقل و عشق، دنیای واقعی و آرمانها، علم اروپایی و دین اسلام بروز مییابد، نتیجهی تقابل استبداد (سنت) و استعمار (تجدد) در مصر است و انحراف اخلاقی، پوچگرایی و بیمعنایی زندگی، پیامد منفی این تقابل در زندگی روشنفکرانی چون اوست. غربگرایی، کمال و خانوادهی شداد را در برزخ سنت و تجدد گرفتار کرده است. پیشرفت آزادی فردی و حقوق زن از نتایج مثبت تجدد در قصرالشوق نسبت به بینالقصرین است. علم اروپایی میکوشد خود را جایگزین اندیشههای سنتی دینی سازد و تا حدی هم موفق میشود.
ایات القرن الثامن عشر وإثر هجمة ا التی استغرقت آلاف السنوات وتقالیدها المتجذرة، فی مصر بحضار
فی « الجدید » و« القدیم » نابلیون تعرفت علی حضارة أروبا الحدیثة. هذه المعرفة مهدت الأرضیة المناسبة للصراع بین
هذا البلد وتمکن معالجة التحولات الاجتماعیة والسیاسیة والثقافیة الناتجة عن هذا الصراع فی الأعمال القصصیة
المعاصرة. وتعد روایة قصرالشوق لنجیب محفوظ کالروایة الثانیة من مجموعته القصصیة الثلاثة حقلا خصبا للفحص
تمع، أزمة الهویة تقابل سیادة الرجال واستحضار النساء وحقوقهن فی ا ؛« الجدید » و « القدیم » عن نتاج جدلیة
وحیرة المثقف، التغریب،الحریة الفردیة وتقابل العلم والدین من المواضع التی تطرقت هذه الدراسة إلیها وکشفت عن
کمثقف للمجتمع فی التضاداتالطبقیة بین طبقة الأشراف « کمال » ساقیها.فعلیه تتجلی التضادات الروحیة ل
والطبقة الوسطی، العقل والحب، عالم الحقیقة وعالم القیموالآمال الخیالیة، العلم الأروبی ودین الإسلام وهذه هی
حصیلة تقابل الاستبداد والاستعمار. ثمة الشذوذ الخلقی، العدمیة وعبثیة الحیاة، من التبعات أو الإرهاصات
السلبیة للتقابلات المتواجدة فی حیاة المثقفین من أمثاله. التغریب أوقع کمال وأسرة شداد فی جحیم هذاالتقابل.
تسعی العلوم الأروبیة لتحل محل الأفکار الدینیة التقلیدیة ونجحت فی نوایاها إلی حد ما. تطور الحریة وحقوق
النساء من النتائج الإیجابیة فی قصرالشوق قیاسا ل بینالقصرین.
At the end of the 18th century, following the Napoleonic invasion, Egypt got familiar with modern European civilization. This familiarity paved the way for the confrontation of "tradition" and "modernity". The reflection of social, political and cultural developments of this confrontation can be observed in Egypt's modern fiction. Naguib Mahfouz’sQasr El-Shauqis a story that can be scanned for the consequences of the struggle between tradition and modernity. Conflict of patriarchy and women's rights in the society, crisis of identity and intellectualperplexity, orientation to the West, freedom and conflict of science and religionare the consequences that are addressed in this study. Kamaal’s spiritual contradictions, that appearas a contrast betweenthe middle class and the aristocracy, wisdom and love, the real world and ideas, as well as European science and Islam, are the result of opposition of tyranny and colonialism in Egypt. Moral perversion and nihilism are the negative consequences of this opposition in the life of intellectuals. Orientation to the West postulates Kamaal in a limbo between tradition and modernity. European science seeks to replace traditional religious ideas, and it has partly succeeded. Enhancement of freedom and women's rights is the positive result of modernity in Qasr El-Shauq versusBayn El-qasrain.