چکیده:
اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺒﯿﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺤﯿﻂ و ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ ﮐﺎرﺑﺮان آن ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻤﺎم دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوزﯾﻦ، ﻫﻨﻮز ﻋﻮاﻣﻞ زﯾﺎدی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ، ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ آﻧﺎن را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ ﯾﮑﯽ از دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎی اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ. ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻟﺒﺪی ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮑﯽ از ﻫﻤﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺤﯿﻂ و ﺳﻼﻣﺖ روان در ﻋﺮﺻﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻂ، ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻟﺒﺪی ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی اﺻﻠﯽ و ﻣﺆﺛﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻌﻤﺎری، ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ »ﺳﻨﺠﺶ رﺿﺎﯾﺖ از ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺤﯿﻂ« ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ، ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﮐﯿﻔﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﮐﻤﯽ ﻧﻤﺮه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه و ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ، ﻣﺪﻟﯽ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ آن ﺑﺎ ﻧﻤﺮات ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻬﺎﻧﯽ، از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ، راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎدارﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺤﯿﻂ و ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻧﺴﺎن اﺛﺒﺎت ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ارﺗﻘﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺤﯿﻂ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ آن را ارﺗﻘﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪ. ﺣﺎﺻﻞ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻃﺮح »ﻣﻌﻤﺎری درﻣﺎﻧﯽ« ﺑﻌﻨﻮان اﯾﺪه ای ﻧﻮ اﺳﺖ، ﮐﻪ در داﻧﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ روان ﺷﻨﺎﺳﯽ، روان درﻣﺎﻧﯽ، ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﺤﯿﻂ و ﭘﺰﺷﮑﯽ، ﭘﮋوﻫﺶ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آﯾﻨﺪﮔﺎن را ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله ضمن تحلیل رابطه معماری محیط و سلامت روان در عرصه روانشناسی محیط ، به تدوین معیارهایی جهت سنجش کیفیت معماری محیط کالبدی پرداخته شده است و با تعیین ویژگیهای اصلی و مؤثر کیفیت معماری، پرسشنامه محقق ساخته «سنجش رضایت از معماری محیط » تدوین شده است .
در نتیجه پرسشنامه ، معیارهای کیفی به معیار کمی نمره تبدیل شده و با روش تحلیل همبستگی، مدلی بدست آمده که از طریق مقایسه آن با نمرات پرسشنامه های استاندارد جهانی، از جمله پرسشنامه سنجش سلامت عمومی، رابطه معنادارکیفیت معماری محیط و سلامت عمومی انسان اثبات میگردد.
این که نقش معماری محیط ، نقشی تأثیر گذار بر افزایش یا کاهش میزان سلامت عمومی افراد است و این به معنای تأثیر نداشتن سایر عوامل ارثی ، فردی ، اجتماعی ، شیوه زندگی ، وضعیت اقتصادی و یا محیط های غیرکالبدی ، نمی باشد.
نمودار ٣: رابطه نمرات ارزیابی معماری محیط و نمرات سلامت عمومی (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : نگارنده بحث و نتیجه گیری گرچه موضوع سلامت از دیرباز تاکنون برای انسانها مهم بوده است ولی در دوران معاصر و در پی بروز مشکلات روانی حاصل از زندگی ماشینی و محیط کالبدی کسالت آور خصوصا در شهرهای بزرگ، نگرانیهایی جدی در زمینه ی تهدید سلامت شکل گرفته است .
در پایان میتوان برای تأیید فرضیه مقاله بیان داشت که : رابطه محسوسی بین سلامت عمومی انسان و محیط کالبدی وی وجود دارد و از طریق ارتقای کیفیت معماری محیط ، میتوان سلامت عمومی، خصوصا سلامت روانی مخاطبین آن را ارتقا بخشید که همان مصداق «معماری درمانی» و شروع مطالعه و نظریه پردازی در این باره است ."