چکیده:
پژوهش حاضر باهدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و فراشناختی بر وسواس فکری-عملی انجام شد. مطالعه حاضر از طرح های نیمه آزمایشی با مدل پیش آزمون-پس آزمون و دارای دو گروه آزمایشی است. جامعه آماری کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد (20-30 سال) دانشگاه علم و صنعت ایران در سال تحصیلی 94-93 بود. نمونه گیری اولیه به صورت داوطلبانه توسط فراخوان اجرای پژوهش انجام شد و افراد پرسشنامه پادوا (Padua) ساناویو را تکمیل نمودند؛ سپس از میان آن ها 12 نفر مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی که به تایید روانشناس بالینی (براساس ملاک های تشخیصی DSM5) نیز رسیده بودند به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایشی شناختی رفتاری (6=n) و فراشناختی (6=n) به طور تصادفی قرار گرفتند. سپس مداخلات شناختی-رفتاری و فراشناختی هر یک به مدت ده جلسه دو ساعته اجرا شدند. به منظور تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر (ANOVA) و آزمون تحلیل واریانس آمیخته (Mixed-ANOVA) استفاده شد. هر دو روش درمانی فراشناختی و شناختی-رفتاری در کاهش نشانه های وسواس فکری-عملی در پایان درمان و بعد از پیگیری یک ماهه موثر واقع شدند. همچنین اثربخشی هر دو گروه شناختی-رفتاری و فراشناختی در وسواس فکری-عملی در پایان درمان و بعد از پیگیری یک ماهه تفاوت معنی داری ندارند. بنابراین درمان فراشناختی به عنوان درمان جدیدتر در حوزه روانشناختی به اندازه درمان شناختی-رفتاری در کاهش نشانه های وسواس فکری-عملی و زیرشاخه های آن موثر است و می توان به عنوان درمان جایگزین از آن استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
نمونه گیری اولیه به صورت داوطلبانه توسط فراخوان اجرای پـژوهش انجـام شدو افراد پرسشنامۀپادوا (Padua) ساناویورا تکمیل کردند؛ سپس ازمیـان آن ها ١٢نفر مبتلا به اختلال وسواس فکری -عملی که به تأییـدروان شـناس بالینی (براساس ملاک های تشخیصی DSM٥)نیزرسیده بودنـد،بـه صـورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدندو در دو گروه آزمایشی شـناختی رفتـاری (٦=n)و فراشناختی (٦=n) به طور تصادفی قـرار گرفتنـد.
بنابراین ،درمان فراشـناختی به عنوان درمان جدیدتر در حوزة روان شناختی بـه انـدازة درمـان شـناختی - رفتاری در کاهش نشانه های وسواس فکری -عملی وزیرشاخه های آن مـؤثر است ومی توان به عنوان درمان جایگزین از آن استفاده کرد.
Hertenstein, Rose,Voderholzer, Heidenreich, Nissen &Theil استفاده از روش فراشناختی در درمان بیماران مبتلابه وسواس فکری -عملی، بـه عنـوان یـک روش درمانی جایگزین و جدیدتر بررسی شده است .
با توجه به نتایج بـه دسـت آمـده هـر سـه فرضیه پژوهش تأیید شد؛ یعنی به طور کل هر دو شیوة درمانی در بهبود وسواس فکری عملی مؤثر هستند و اثربخشی درمـان شـناختی رفتـاری و فراشـناختی در وسـواس فکـری عملـی و زیرشاخه های آن تفاوت معناداری ندارد.
در کل با توجه به اینکه مبنای نظری هر دو رویکرد یکسان و اهداف درمانی هر دو حـوزه به هم نزدیک است (ولز، ٢٠٠٠)می توان این نتیجه را گرفت که هر دو روش شناختی -رفتاری و فراشناختی به یک اندازه در کاهش وسواس فکری -عملی مؤثر هستند.
تأکیدهر دو رویکرد شناختی -رفتاری و درمان فراشناختی این است که محتوای باورهاو افکار، اختلال وسواس فکری -عملی را تعیین می کنند.