چکیده:
آب مایه ی اصلی حیات و از ضروریات زندگی بشر است که کمبود آن انسان را با مشکلاتی جدی روبرو می کند. باتوجه به اهمیت موضوع بحران آب در ایران و مسائل اجتماعی ناشی از آن هدف از این پژوهش برآورد پیامدهای اجتماعی بحران کمبود منابع آب درشهرستان اردکان است.رویکرد پژوهش کیفی و شیوه گرد آوری داده ها مصاحبه با 22 نفر از متخصصان و کارشناسان شهرستان اردکان در حوزه ی آب می باشد که برای تحلیل متون مصاحبه از روش تحلیل مضمون یا روش تحلیل تم استفاده شده است. تغییرات جمعیتی، بیکاری و فقر، کاهش کیفیت زندگی واختلافات نزاع و درگیری ها به عنوان پیامدهای اجتماعی عینی و تغییر نگرش هاوعقاید مذهبی مردم،از بین رفتن اعتماد،کاهش سرمایه ی اجتماعی ومشارکت مردمی و کاهش امید به زندگی به عنوان پیامدهای اجتماعی ذهنی از یافته های این پژوهش است. با توجه به پیامدهای اجتماعی منفی بحران آب در منطقه، چاره اندیشی و آینده نگری و همچنین رویارویی منطقی با بحران های زیست محیطی، مدیریت بهتر منابع آب در سطح منطقه، صرفه جویی و اصلاح شبکه های آبرسانی،آموزش کشاورزان برای استفاده ی بهینه ازمنابع آب و بهره گیری از روش های سنتی استحصال آب در منطقه ضروری به نظر می رسد .
خلاصه ماشینی:
مسئله آب در این شهرستان در نتیجه به هم خوردن تعادل هیدرولوژیکی و افزایش تقاضا از منابع آبی بهخصوص توسط صنایع، حاد و بحرانی شده و چنانچه بهرهبرداری بهصورت بیرویه از منابع آب و الگوی بیلان منفی متوقف نشود بهتدریج حجم آب قابلاستفاده به شکل چشمگیری کاهش خواهد یافت و بحران آب منجر به تهی شدن کامل مخازن آب و از بین رفتن کشاورزی منطقه میشود.
ولایتی و همکاران (1388) در پژوهشی علل کاهش آبدهی قنوات دشت گناباد و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن را مورد بررسی قرار داده و مشخص میکنند که بین آبدهی قنوات و کاهش سطح زیر کشت رابطه مستقیمی وجود دارد و عواقب اجتماعی خشک شدن قنوات و از بین رفتن منابع آبی این دشت را کاهش درآمد روستاییان و بهتبع آن تخلیه روستاها و افزایش مهاجرت به شهرهای دیگر میداند.
جدول 1- کد اولیه و تمهای فرعی شناساییشده در متون مصاحبه، مرتبط با اهداف پژوهش (کدگذاری باز) (رجوع شود به تصویر صفحه) همانگونه که در جدول شماره 1 مشاهده میشود، از تحلیل و ترکیب 43 کد اولیه، 7 تم فرعی شامل تغییرات جمعیتی، بیکاری و فقر، کاهش امید به زندگی، کاهش کیفیت زندگی، تغییر نگرشها و عقاید مردم، از بین رفتن اعتماد و کاهش سرمایه اجتماعی و اختلاف، نزاع و درگیری حاصل شده است.
جدول 2- جدول تمهای اصلی شناساییشده مرتبط با اهداف پژوهش (کدگذاری محوری) (رجوع شود به تصویر صفحه) تحلیل اولیه این 7 تم فرعی بر اساس روش استقرایی و معیار تجانس درونی و تباین بیرونی نشان میدهد که در بین آنها مشابهتهایی وجود دارد که همین امر منجر به دستهبندی این تمها به 2 تم اصلی (پیامدهای عینی، پیامدهای ذهنی) میشود که نتایج آن در جدول شماره 2 قابل مشاهده است.