چکیده:
فعالیت کشاورزی در شهرستان هیرمند شغل اصلی اکثریت روستاییان این شهرستان است. در سال های اخیر بهدلیل خشکسالی های پی درپی و وابستگی شدید این منطقه به رودخانه فرامرزی هیرمند، مشکلات عدیده ای مانند مهاجرت و خالی شدن از سکنه بسیاری از روستاها و آبادی های این شهرستان گردیده است. از اینرو در مطالعه حاضر تلاش شده تا به شناسایی و اولویتبندی موانع توسعه کشاورزی در شهرستان هیرمند پرداخته شود. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از 350 کشاورز و بهره بردار در شهرستان هیرمند و تحلیل نتایج با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی (FA) انجام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده 5 عامل محیطی، اقتصادی-مدیریتی، زیرساختی، آموزشی و فرهنگی تحت 27 متغیر شناسایی و اولویتبندی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که عامل محیطی با مقدار ویژه 564/ 5 و متغیر کمبود منابع آبی با بار عاملی 986/ 0 مهمترین متغیر بوده است. عامل اقتصادی-مدیریتی با مقدار ویژه 125/ 4 از عوامل مهم دیگر شناسایی گردید که در این متغیر، هزینههای زیاد سیستمهای آبیاری تحت فشار با بار عاملی 859/ 0 نیز از اهمیت بالایی قرار داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می گردد که از طریق بسط روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به رعایت حقآبه ایران اقدام گردد.
خلاصه ماشینی:
بر اساس نتایج به دست آمده ، راهکارهای زیر میتواند جهت کاهش موانع توسعه کشاورزی مؤثر واقع شود: بهبود و اصلاح نظام بهره برداری در بخش کشاورزی از طریق مطالعه و شناسایی نظام های پایدار بهره برداری، متناسب با شرایط اجتماعی و اقتصادی هر منطقه و بسترسازی برای اشاعه این نظام ها در شهرستان هیرمند؛ اقتصادی نمودن اندازه و مقیاس واحدهای بهره برداری و جلوگیری از خردشدن این اندازه ها در شهرستان هیرمند؛ ارتقای تکنولوژی مناسب در چرخه تولید محصولات کشاورزی و اعمال حمایت های لازم برای توسعه مکانیزاسیون در تولید محصولات کشاورزی در منطقه مورد مطالعه ؛ حمایت از ادغام مالکیت های کشاورزی و صنعتی و ایجاد واحدهای کشت و صنعت در منطقه مورد مطالعه ؛ افزایش بهره وری عوامل و منابع تولید در بخش کشاورزی با تأکید بر تجهیز و توسعه منابع انسانی ؛ توانمندسازی فردی و تعاونیهای بهره برداران و تولیدکنندگان بخش کشاورزی؛ ارائه خدمات زیربنایی به کشاورزان برای توسعه اراضی کشاورزی (از قبیل تجهیز و نوسازی اراضی، یکپارچه سازی اراضی)؛ انجام مطالعات و تدوین الگوی کشت و مشخص نمودن اولویت ها برای اجرای برنامه های زراعی، باغی و دامی؛ ایجاد و توسعه فن آوریهای نوین در تولید و فرآوری محصولات کشاورزی با رعایت ملاحظات زیست محیطی؛ تعیین و ترویج الگوی تولید (کشت ) متناسب با مزیت های نسبی مناطق اکولوژیک کشاورزی؛ اتخاذ تدابیر حمایتی برای افزایش درآمد کشاورزان و جلوگیری از مهاجرت آنها؛ تنوع بخشی به مشاغل کشاورزی؛ تشویق به ایجاد سازمان های مالی و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی برای تأمین نقدینگی مورد نیاز تولید تقویت برنامه های درآمد و اشتغال زا در مناطق روستایی و گسترش فرصت های شغلی حفظ ، احیا و بهره برداری بهینه از منابع آب در بخش کشاورزی به منظور پایداری تولیدات کشاورزی و توسعه پایدار مناطق روستایی در شهرستان هیرمند، از طریق : بهبود مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی و ایجاد تعاونی های مناسب بهره برداری از منابع آب ؛ ارتقای راندمان آبیاری در اراضی آبی کشاورزی؛ جلوگیری از هدررفتن سیلاب ها با استفاده از روش های مختلف مانند احداث بندهای ذخیره ای و انحرافی، تغذیه مصنوعی آبخوان ها و پخش سیلاب ؛ تدوین و اجرای طرح های مدیریت یکپارچه منابع آب در حوزه آبخیز به منظور ایجاد و ارتقای هماهنگی بین طرح های توسعه منابع آب ، آبخیزداری در مناطق بالادست و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی در مناطق پایین دست ؛ استفاده مجدد از پساب ها با رعایت ملاحظات زیست محیطی؛ و اعمال الگوی کشت متناسب با ظرفیت پایداری منابع آب ؛ ٦) منابع - اشراقی سامانی، رویا، فرزاد شیخ محمدی و علیرضا پورسعید، (١٣٩٤)، عوامل مؤثر بر عدم بازپرداخت تسهیلات بانک کشاورزی از سوی کشاورزان .