چکیده:
توجه به پاســخگویی محیط های کالبدی برای گروه های اجتماعی بهره بردار در محیط های روزمره انســانی از دغدغه های اصلی طراحــان بوده اســت. علی رغم توجه معماران و برنامــه ریزان در طراحی فضاهای عمومی مجتمع های مســکونی، روش و معیار شهودی ً مشخصی در فرایند طراحی بر اساس حضور پذیری گروه های بهره بردار ارائه نشده است و نبود آن منجر به تعاریف عمدتا توسط طراحان از حضور پذیری گروه های انسانی در مکان گردیده است. بر این اساس، مقاله برمبنای مدل معنای محیطی باهدف تبیین نقش مؤلفه های کالبدی-معنایی در حضور پذیری گروه اجتماعی ســالمندان به تحلیل مؤلفه های تأثیرگذار می پردازد. روش داده ها 1تحقیق مقاله کیفی و بر اســاس راهبرد تفســیری- تحلیلی و با ابزار مشاهده و مصاحبه(بسته و باز) و با تحلیل همبستگی اســت. نتایج نشــان می دهد کیفیت های کالبدی و معنایی فضا در حضور پذیری گروه های سنی ســالمندان مؤثر بوده و در میان مؤلفه های مذکور آســایش محیطی، ایمنی- امنیت فضایی از کیفیت های کالبدی و خوانایی از کیفیت های معنایی محیط بیشترین تأثیر را دارا است.
خلاصه ماشینی:
نقش مؤلفههای کالبدی- معنایی مکانهای عمومی مجتمعهای مسکونی در حضور پذیری سالمندان (مطالعه موردی : شهرک اکباتان)* مهندس ندا منصور حسینی**، دکتر علی جوان فروزنده*** تاریخ دریافت مقاله: 08/06/1395 تاریخ پذیرش نهایی: 14/12/1396 چکیده توجه به پاسخگویی محیطهای کالبدی برای گروههای اجتماعی بهرهبردار در محیطهای روزمره انسانی از دغدغههای اصلی طراحان بوده است.
با افزایش روزافزون جمعیت سالمندان و کنارهگیری آنان از جامعه، و «از سوی دیگر با تغییر دیدگاه، نسبت به مقولهی عدالت اجتماعی در بهرهمندی شهروندان از فضاهای شهری و عرصههای عمومی، تلاش بر آن است که با استفاده از سیاستهای برنامهریزان و بهواسطهی کانسپت «طراحی همهشمول» گروههای به حاشیه راندهشده بار دیگر به صحنۀ اجتماع بازگشته، امکان حضور در مکانهای عمومی و شرکت در فعالیتهای جمعی را بیابند» (فنائی و ساکی، 1393، 1).
ازاینرو توجه به نیازهای انسانی و الگوهای رفتاری سالمندان و گروههای سنی، جنسی و اجتماعی مختلف در طراحی مکانهای عمومی، سرزندگی و ایجاد فرصت دیدار در این فضاها و انعطافپذیری این فضاها جهت حضور و فعالیت تمام اقشار جامعه، از دغدغههای اصلی تصمیم گیران و مسائل کلانشهری و طراحان فضاهای عمومی شهری است (پور جعفر و همکاران، 1389، 23).
برخی دیگر از مطالعات در راستای مناسبسازی فضاهای عمومی برای سالمندان و شناسایی انگارههای محیطی مؤثر بر ارزشگذاری فضاهای عمومی شهری صورت گرفته است، (پور جعفر </رجوع شود به تصویر صفحه> و همکاران، 1389؛ باقری آزاد و همکاران، 1394؛ زندیه، 1391؛ Andersson,2011) در پژوهشی دیگر مشخصههای محیطی فضاهای عمومی مناسب سالمندان (سلطانزاده و منصور حسینی، 1392) با تکیهبر تئوری مکان کانتر و مدل مازلو در چهار بعد کالبدی، بعد فعالیتی، بعد اجتماعی و بعد معنایی تقسیمبندی شده است.