چکیده:
پوشش یک بنا در مقام مرز بین داخل و خارج، در تقابل همزمان با طبیعت و آسایش انسانی است. در این میان اقلیم شهر تبریز از بعد طبیعی و اقلیمی برخورد پرتنشتری با جداره بنا دارد و نقش پوسته بنا را پررنگتر مینماید. بنابراین مطالعه مرز تفکیکی طبیعت و انسان در این شهر، ضرورت این پژوهش را به اثبات میرساند. از بنایی چون مسجد انتظار میرود بتواند شرایط آسایش انسان را به نحو احسن تامین کند و خود در مقابل شرایط اقلیمی رفتاری خودکفا داشته باشد. در این راستا جداره بیرونی بنا، نقش بسزایی در حفظ شرایط ایجادشده در داخل و ممانعت از نفوذ شرایط اقلیمی بیرون به داخل دارد. مطالعات پژوهش حاضر بر این اصل استوار است که مساجد سنّتی به دلیل ضخامت بدنهها رفتار مناسبتری در قبال پارامترهای حرارتی از خود نشان میدهد و به دنبال تعیین میزان و حد رفتار مذکور است. به همین منظور دو مسجد از دو گروه نمونههای سنّتی و معاصر انتخاب شده و مورد سنجش قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش در بخش مطالعات میدانی، محاسبات دقیق است. پس از انجام سنجش میدانی و اندازهگیری چند نقطه در جدارههای بیرونی مساجد، محاسبات مربوط به میزان اتلاف حرارت انجام شده و نتایج آنها به منظور دستیابی به عدد اختلاف حرارتی، با هم قیاس شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد میزان اتلاف حرارتی جدارههای پیرامونی مساجد نوساز، تا نزدیک دو برابر بیشتر از نمونههای سنّتی است و این امر عملکرد حرارتی مطلوب دیوارهای مساجد سنّتی را از منظر عددی و کمّی نیز ثابت میکند.
خلاصه ماشینی:
مطالعات پژوهش حاضر بر این اصل استوار است که مساجد سنتی به دلیل ضخامت بدنهها رفتار مناسبتری در قبال پارامترهای حرارتی از خود نشان میدهد و به دنبال تعیین میزان و حد رفتار مذکور است.
نتایج پژوهش نشان میدهد میزان اتلاف حرارتی جدارههای پیرامونی مساجد نوساز، تا نزدیک دو برابر بیشتر از نمونههای سنتی است و این امر عملکرد حرارتی مطلوب دیوارهای مساجد سنتی را از منظر عددی و کمی نیز ثابت میکند.
پس از سنجش دمای داخلی و خارجی جدارهها، محاسبات مربوط انجام گرفته، اعداد بهدستآمده از اندازهگیریها در رابطۀ میزان اتلاف حرارتی جدارهها، وارد شده و با آنالیز رفتار جدارهها در هر بنا، قیاس آنها با یکدیگر صورت گرفته است.
در نتیجۀ کاربرد مصالح محلی و در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، یا به عبارت بهتر در نتیجۀ توجه به چهار عامل اشارهشده در بالا و رعایت فاکتورهای اقلیمی در آنها، نوعی طراحی غیرفعال1 و طبیعی حاصل میشود که هدف آن تأمین آسایش داخلی است و تأمین آسایش در آن بدون تأثیر شرایط آبوهوایی بیرون انجام میگیرد (Dili, Naseer and Zacharia Varghese 2011).
2013؛ Kočí, Bažantová, and Černý 2014).
2013؛ Kočí, Bažantová, and Černý 2014).
هر چه این ضریب کمتر باشد، مقدار اتلاف حرارت از ساختمان کاهش مییابد و نتایج مطلوبتری حاصل میشود (The author's group of Iranian Energy Efficiency Organization (SABA).
این امر مؤکدا در مطالعات متعدد بر روی رفتارهای حرارتی تأیید شده است که بنای تاریخی و سنتی بدون نیاز به تجهیزات خاص، به دلیل ضخامت جدارهها و ویژگیهای ترموفیزیکی، راغب به حفظ شرایط آسایش داخلی است و کنترل دمایی بهتری دارد.