چکیده:
یاس و ناامیدی از رایجترین مضامین آثار ادبی و هنری ادبیات جهان است. شعر فارسی خاصه سرودهای کلیم کاشانی از این قاعده مستثنا نیست. این پژوهش بر آن است تا از دیدگاه روانشناختی، براساس «نظریه ناامیدی افسردگی» آبرامسون و همکاران، و براساس روش تحلیلی، به تحلیل عوامل و مولفه های ناامیدی در غزلیات کلیم کاشانی بپردازد. نتایج به دست آمده نشان از آن دارد: عوامل نومیدی، در اشعار کلیم عبارتند از: 1- تجربیات تلخ و پرتشویش 2- کمبود عاطفی در زندگی کلیم که موجب بروز حس نومیدی در اشعار وی گشته است. با تامل در غزلیات کلیم کاشانی این مولفهها دیده شد: 1-منفینگری نسبت به خود، جهان و آینده. 2- احساس شکست. 3- نارضایتی از وضع موجود. 4- انزوا 5- مرگ دوستی 6- غم مفرط. براساس تحلیلهای انجام گرفته میتوان ادعا کرد که حس نومیدی در غزلیات کلیم کاشانی با دیدگاهی انسانگرا که اغلب بدون پشتوانهی الهی است، همراه شده است و بیتهایی که مضامین توکل یا امید به رحمت الهی را داشته باشد، به ندرت دیده میشود.
خلاصه ماشینی:
براساس تحلیلهای انجام گرفته میتوان ادعا کرد که حس نومیدی در غزلیات کلیم کاشانی با دیدگاهی انسانگرا که اغلب بدون پشتوانهی الهی است، همراه شده است و بیتهایی که مضامین توکل یا امید به رحمت الهی را داشته باشد، به ندرت دیده میشود.
در نتیجه این مقاله آمده است: «معلوم گشت که این سنخور، شش پدیده اجتماعی را زائیده حکومت مذکور میداند؛ 1- ناامنی و تشنج 2- رواج ریاکاری 3- خواری ارجمندان و منزلت یافتن حقیران 4- بی ارزش شدن سخن و شعر 5- جلای وطن و غربت گزینی 6- هند دوستی» (برزویی و همکاران، 1390: 53) تحقیق حاضر با الهام از نتایج تحقیقات پیشین قصد دارد، از دیدگاه علمی و روانشناختی به بررسی عوامل و مؤلفه های نومیدی در غزلیات کلیم کاشانی بپردازد.
در تحلیلهای ذیل تنها به دلایل و نحوه تجلی حس یأس و ناامیدی در غزلیات کلیم کاشانی میپردازیم، فارغ از اینکه خود شاعر صاحب چنین احساسی بوده است یا نه.
عوامل یأس و ناامیدی در غزلیات کلیم کاشانی منظور از عوامل ناامیدی، آن اتفاقات، حوادث و پیش فرضهایی است که سبب میشود تا فرد نسبت به خود، جهان و آینده حس خوبی نداشتهباشد، به انزوا کشیدهشود و آرزوی مرگ کند.
براساس تحلیلهای انجام گرفته میتوان ادعا کرد که حس نومیدی در غزلیات کلیم کاشانی با دیدگاهی انسانگرا که اغلب بدون پشتوانه الهی است، همراه شده است و بیتهایی که مضامین توکل یا امید به رحمت الهی را داشته باشد، به ندرت دیده میشود.